اعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

بيست و پنج ماه رجب المرجب مصادف با شهادت جانسوز و دردناك حضرت امام موسي كاظم عليه السلام مي­باشد، به همين مناسبت كلامي كوتاه و گوهربار از آن حضرت خدمت عزيزان بيان مي­شود، تا مجلس و محفل متبرك به نام و كلام ايشان شود. انشاء الله اين سخن نوراني و توصيه مهم را سرلوحه كارهاي خود قرار داده و به آن عمل نماييم.

همنشيني با عالمان ديني

حضرت كاظم صلوات الله وسلامه عليه به هشام مي­فرمايند: «يا هشام مُجالسة اهل الدين، شرف الدنيا والآخرة. و مشاورة العاقل الناصح يُمنٌ وبركةٌ ورشدٌ وتوفيقٌ من الله، فاذا أشار (استشار) عليك العاقلُ الناصح فإياك والخلاف فإنّ في ذلك العَطب[1]» حضرت در اين كلام نوراني به هشام مي­فرمايد: مجالست و هم­نشيني با علما و اهل علم، شرافت دنيا و آخرت را براي انسان به همراه مي­آورد. و مشاوره و مشورت گرفتن از شخص عاقل و ناصح يمن و بركت و مباركي براي نصيحت گيرنده و همچنين باعث رشد و توفيق از ناحيه خداوند متعال براي او مي­شود. پس زماني كه شخص عاقل ناصح به او مشورت مي­دهد بايد به آن نصيحت و موعظه عمل كند و الا اگر عمل نكند به هلاكت و نابودي دچار مي­شود.

شرافت در دنيا و آخرت پاداش مجالست با علما

حضرت صلوات الله وسلامه عليه در فراز نخست اين حديث شريف مي­فرمايد: «مُجالسة اهل الدين، شرف الدنيا والآخرة» طبيعي و روشن است هم­نشيني و مجالست با بزرگان دين موجبات شرافت و بزرگي انسان را فراهم مي­كند، زيرا كساني كه متدين و معتقد به دين و عقيده­اي باشند پايبند به جهات اخلاقي هستند[2]، شالوده و اساس دين بر اساس اخلاق استوار و پايه­گذاري شده است؛ ازاين­رو اگر مردم متدين به هر ديني باشند - خصوصا اديان آسماني علي الخصوصا اسلام كه همه جهات فضائل اخلاقي در آن رعايت شده- مجالست با افرادي كه متخلق به اخلاق اسلامي باشند، فقط اثر اخروي براي آنان ندارد، بلكه اثر دنيوي هم دارد؛ يعني انسان براي زندگي دنيا هم از آنان مطالب و نكات ارزشمند ياد مي­گيرد و از تجربيات و آموخته­هاي آن­ها استفاده مي­برد و مي­آموزد؛ بنابراين توجه به اين نكته ضروري است كه تخلق به اخلاق در دنيا نيز موضوعيت دارد و از نگاه مردم ارزشمند مي­باشد. از همين جهت هم­نشيني با علما و بزرگان دين فقط جهت اخروي ندارد، بلكه در دنيا هم مورد توجه و ارزشمند است.

 مشورت با انسان عاقل

 حضرت باب الحوائج در فراز بعد به يك نكته بسيار مهم اشاره مي­فرمايند: «و مشاورة العاقل الناصح» در توضيح اين جمله ازسخن امام عليه السلام بايد دانست: در تمام ممكنات نقصان وجود دارد، تنها ذات اقدس احديت عقل محض است؛ لذا هيچ انساني عقلش كامل نيست، يعني در تمام انسانها نقصان هست اما نقصان­ها متفاوت و داراي درجات است.

 اگر تصميم­گيري انسان در امور زندگي خودش و همچنين در امور ديني و امور دنيايي­ايش فقط بر فكر خودش تكيه و اعتماد داشته باشد، اين فكر، فكر يك نفر است؛ اما اگر مراجعه به افراد عاقل كرد، آن هم افراد عاقل ناصح؛ يعني هم عاقل باشد و هم جرأت نصيحت كردن هم داشته باشد، اگر اين شخص توان و قدرت، شهامت و رفاقت اين را داشته باشد كه بگويد: مصلحت شما در انجام دادن اين كار است و مصلحت شما در اين كار انجام ندادن آن است. اگر شخص ناصح اين شهامت، درايت و رفاقت را داشته باشد، اين مشورت مثل اين است كه عقول ديگران را انسان در كنار عقل خودش قرار داده و با عقل كامل تصميم مي­گيرد. و لذا ما در تاريخ مي­بينيم شخص رسول الله صلوات الله وسلامه عليه - با وجود آنكه به تعبير فلاسفه كه عقل اول و عقل محض است – در كارهاي خود مشورت مي­كنند. بايد توجه داشت، مشورت رسول خدا براي اين نيست كه از فكر ناقص ديگري استفاده كنند بلكه براي آن است كه راه را به ما نشان دهند، يعني قصد ايشان اين است كه به انسان­ها بياموزند، اگر انسان در مشكلات، ناملايمات و سختي­ها عقل خود را با عقل ديگران ضميمه كند مي­تواند از عهده مشكلات برايد.

امام عليه السلام در ادامه مي­فرمايد: «و مشاوره عاقل الناصح يمنٌ وبركةٌ و رشدٌ وتوفيقٌ» اين تعبيرات، تعبيرات عجيبي است و جاي بحث آن در اينجا نيست. يمن[3] و بركة[4] از نظر لغوي با هم تفاوت­هايي دارند. يمن به معناي مباركي، يعني مبارك است. از اين جهت مبارك است كه انسان وقتي پذيرفت كه در هر شان و مقامي كه است احتياج به مشاوره و مشورت دارد اين خودش ابتدا به خير است، يعني ابتداي بستن راه­هاي شر است بر او يمنٌ و بركةٌ و رشدٌ. اگر انسان در كارها و مشكلات با شخص عاقل و ناصح مشورت كند طبيعتا در اين مسير به رشد[5] و بالندگي، هدايت و موفقيت مي­رسد. «وتوفيق من الله» البته اگر انسان از عقل خودش به ضميمه عقل ديگران استفاده كند، نهايت بهره­برداري را كرده و اين قطعا توفيقي از ناحيه خداوند متعال است.

عدم پذيرش مشورت ناصحان، موجب هلاكت

  امام موسي­بن­جعفر عليه السلام در فراز آخر از اين سخن گوهربار و حكيمانه مي­فرمايند: «فإذا اشار (استشار) عليك العاقل الناصح» اگر عاقل ناصح نظر مشورتي­اش را داد «فإياك والخلاف» اگر نظر مشورت دهنده قوي، مستدل و قانع كننده باشد، نبايد بر خلاف آن عمل شود؛ چراكه «فإنّ في ذلك العَطب» عطب از نظر لغت به معناي هلاكت و نابودي است. اگر انسان عادت كند برخلاف مسير عقلايي مشي و طي مسير كند، يعني انسان اين فكر و رويه را پيش بگيرد كه بر خلاف نصيحت، ناصحين عمل كند، زمين مي­خورد و به هلاكت دچار مي­شود. لذا اين شخص در مسير زندگي راه براي او بسته و به بن بست مي­خورد. اميدوارم  در ايام شهادت دردناك وجود مقدس امام موسي­بن­جعفر صلوات الله وسلامه عليه تمام تلاش خود را در راه اعتلای ارزش­های دینی مصروف داشته و از اين كلام نوراني بهره­مند و به آن عمل نماييم.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته