بسم الله الرحمن الرحیم
میلاد امام جواد(ع)، مبارک‌ترین میلادها
دهم رجب، روز ولادت جوادالائمه امام محمدبن‌علي التقي ـ صلوات‌الله‌وسلامه‌عليه است. میلاد امام جواد ـ علیه‌السلام ـ در میان ائمه، «اعظم برکة» برای شیعه دانسته شده است[1]. توضیح آنکه در میان یاران ائمه ـ علیهم‌السلام ـ همیشه کسانی بوده‌اند که با وجود آنها احتياج به دشمن نبود. جریان واقفیه، یکی از این موارد است که با تولد امام جواد ـ علیه‌السلام ـ ارتباط پيدا مي‌كند.
انکار امامت امام رضا(ع)، به‌بهانه فرزند نداشتن
پس از رحلت امام موسی کاظم ـ علیه‌السلام ـ برخی از یاران آن حضرت (كساني كه محضر امام صادق ـ علیه‌السلام ـ را درك كرده بودند و حتی بعضي‌هايشان هم خدمت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ رسيده بودند و از ایشان روايت نقل مي‌كردند)، به بهانه اینکه امام رضا ـ علیه‌السلام ـ فرزندی ندارد و امام نباید مقطوع‌النسل باشد، امامت آن حضرت را انکار کردند. يا برخی گفتند كه امام موسي کاظم ـ علیه‌السلام ـ اصلاً از دنيا نرفته و غيبت كرده است؛ برخی نیز فرزندان دیگر آن حضرت را به‌عنوان امام مطرح می‌کردند.
بسیاری از این افراد، از وکلای امام موسي‌بن‌جعفر ـ علیهماالسلام ـ بودند که وجوهات مردم را جمع‌آوری می‌کردند و برای آن حضرت می‌فرستادند. در سال‌های پایان عمر بابرکت امام موسي کاظم ـ علیه‌السلام ـ که آن حضرت بیشتر در زندان بودند، حساب و كتاب این اموال مشخص نبود و با رحلت آن حضرت، پول‌های زیادی نزد وکلای امام مانده بود. ازاین‌رو، برای تصاحب این اموال، امامت امام رضا ـ علیه‌السلام ـ را انکار نمودند و در خصوص فرزنددار نشدن آن حضرت، جنجالي به پا کردند. اين جریانات را دستگاه حكومتی ایجاد نكرد؛ بلکه همین دوستان و یاران ائمه باعث آن بودند.
تولد امام جواد(ع) و اثبات امامت امام رضا(ع)
در این شرایط، امام جواد ـ علیه‌السلام ـ متولد شدند. به همین دلیل است که از تولد امام جواد ـ‌علیه‌السلام ـ به «أعظم بركةً» تعبیر شده است؛ یعنی بركتي كه تولد آن حضرت داشت، در تولد هيچ یک از ائمه نبود؛ چرا كه توطئه منكرين خنثي و ادامه مسئله امامت در آن مطرح بود.
از همین روست که بزرگان ما بسیار سفارش کرده‌اند که در روز ولادت امام جواد ـ علیه‌السلام ـ حتماً به آقا علي‌بن‌موسي الرضا ـ علیهماالسلام ـ توسل داشته باشيم و مواقعی که حاجت داریم، ایشان را به وجود فرزندشان قسم دهیم؛ چراکه آن حضرت علاقه و عنایت خاصی به فرزندشان دارند.
لغزش یاران امام رضا(ع) در پذیرش فرزند آن حضرت
با وجود تولد امام جواد ـ علیه‌السلام ـ ، اين اصحاب متعبد، قضیه را رها نكردند و به امامت امام رضا ـ علیه‌السلام ـ معترف نشدند. درد اينجاست که گفتند: اين پسر، فرزند ایشان نيست. آیا کسی چنین نسبتی را به يك فرد عادي می‌دهد؟ سخنانی گفتند كه انسان از بیان آنها شرم می‌کند. سرانجام برای تشخیص امر، مجلسی گرفتند و قيافه‌شناسی آوردند كه تشخيص بدهد آیا این پسر فرزند امام رضا ـ علیه‌السلام ـ هست یا نه. امام را لباس رعيتي پوشاندند و بيل هم به دستش دادند تا در میان دیگران شناخته نشود. فرزند را هم در گوشه ديگري نشاندند. آن‌گاه به قيافه‌شناس گفتند: به کسانی که اینجا هستند نگاه کن و بگو این پسر، فرزند کیست.
قيافه‌شناس نگاه کرد و تشخيص داد که آن کودک، فرزند امام رضا ـ علیه‌السلام ـ است. پس از تأیید او، اين آقايان هم سخن او را پذيرفتند و قبول كردند كه آن کودک، فرزند امام است و خود آن حضرت نیز امام است و فرزندشان هم پس از ایشان، امام است. درد اینجاست که آنان سخن قیافه‌شناس را پذیرفتند، اما قول خود امام را نپذيرفتند! اينها کسانی بودند كه در محضر امام صادق و امام كاظم ـ علیهماالسلام ـ پرورش یافته بودند و در مقامی قرار داشتند که رسالت الهی را به مردم می‌رساندند. به همین دلیل است که به امام رضا ـ علیه‌السلام ـ امام غريب می‌گویند. غربت امام فقط به این نیست که از شهر و خانه خود جدا شد و در خراسان تنها و غریب بود؛ بلکه غربت آن حضرت در مدینه بسیار بیشتر بود و هیچ یک از ائمه چنین غربتي نداشت.
لزوم مراقبت نفس، از افتادن در لغزشگاه‌ها
بنابراین، ما هم باید توجه داشته باشيم که چنین لغزش‌هایی، در هر سطحی و در هر سن‌وسالی ممكن است پيش بيايد. این اصحاب، در اوج عظمت و احترام و از شیوخ اصحاب امام بودند؛ اما گرفتار چنین لغزش‌هایی شدند. ما از باب مقام رجالي، به بررسی وثاقت ایشان می‌پردازیم؛ اما در میان ایشان كساني هم بودند كه با امام رضا ـ علیه‌السلام ـ مناظره‌ها و بحث‌هايي داشتند و سخنانی را مطرح کردند.
ایشان كساني بودند كه لسان روايات را سنجيده بودند و به آن آگاهی داشتند. اساساً روايات ائمه بركات و نورانيتي دارد که دل را روشن مي‌كند؛ اما چگونه است که دل‌های ایشان را که با این روایات مأنوس بودند، روشن نكرد و نتوانست آنها را حفظ كند؟ آيا اندک مال دنیا، آن هم پولي كه از طريق وکالت امام به دست آمده است، این‌قدر قیمت دارد؟ به‌هرحال، ما نیز در معرض چنین لغزش‌هایی هستیم و باید بسیار مراقب باشیم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
[1]. اشاره به روايات متعددي كه از امام رضا (عليه السلام) نقل شده دارد. مانند: أحمد بن مهران ، عن محمد بن علي ،عنْ أَبِی یَحْیَى الصَّنْعَانِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه‌السلام فَجیءَ بِابْنِهِ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام وَ هُوَ صَغِیرٌ فَقَالَ هَذَا الْمَوْلُودُ الَّذِی لَمْ یُولَدْ مَوْلُودٌ أَعْظَمُ بَرَکَةً عَلَى شِیعَتِنَا مِنْهُ؛ ابی یحیی صنعانى می‌گوید: خدمت امام علي بن موسي الرضا (علیه‌السلام) بودم که پسر کوچکش ابى جعفر (علیه‌السلام) را آوردند؛ سپس امام فرمود: این همان مولودى است که مولودى پر برکتتر از او برای شیعیان ما متولد نشده است.