بسم الله الرحمن الرحيم
ساده‌زیستی حضرت فاطمه زهرا (س)
سلمان فارسي نقل مي‌كند كه روزي به خانه حضرت صديقه كبري ـ سلام‌الله‌علیها ـ رفتم و مشاهده كردم كه آن حضرت كنار دستاس نشسته‌اند و با آن گندم را آرد مي‌كنند. ایشان با يك دست، دستاس را مي‌گرداند و با دست ديگر گهواره امام حسين ـ علیه‌السلام ـ را حركت می‌داد. سلمان، که انس خاصي با خاندان رسالت داشت، مي‌گويد: به آن حضرت عرض كردم كه يكي از اين دوكار را به من محول كنيد. حضرت نیز فرمودند شما دستاس را بگردانید، من فرزندم را آرام مي‌كنم. سلمان مي‌گويد: وقتي من آمدم دستاس را بچرخانم، متوجه شدم كه دسته دستاس خوني است[1].
حضرت صديقه كبري ـ سلام‌الله‌علیها ـ به گونه‌اي در كار خانه غرق شده بودند كه دستشان از کار با دستاس مجروح شده بود. اين در شرايطي بود كه رسول اكرم ـ صلوات‌الله‌عليه ـ در مدينه حكومت اسلامي تشكيل داده بودند و خود در رأس اين حكومت قرار داشت. با این حال، شرایط زندگی يگانه دختر پیامبر در خانه همانند دیگر مسلمانان بود. همان زندگی ساده و رنج و مشقتي كه همه مسلمانان متحمل مي‌شدند، فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ نیز داشتند؛ بلكه ایشان از نظر مادی و مالی جزء ضعيف‌ترين خانواده‌ها بودند.
سلمان مي‌گويد: من تاب نیاوردم. به مسجد آمدم و به وجود مقدس اميرالمؤمنين ـ عليه‌السلام ـ عرض كردم كه من اين شرايط را در خانه ديدم. شما خدمتكاري براي حضرت فراهم كنيد. با وجود آنكه فضه، در خانه حضرت بود؛ ولی حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ به توصيه رسول اكرم –صلي الله عليه وآله- با خدمتکارش قرار گذاشته بود كه يك روز كار خانه را او انجام دهد و يك روز هم خود آن حضرت؛ برای اینکه خدمتکارش نیز فرصت استراحت و عبادت داشته باشد.
بخشش و انفاق حضرت زهرا(س) به فقرا
هرچند توان ما از معرفت واقعي حضرت صدیقه کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ عاجز است، لكن باید چهره تابناک آن حضرت را نگریست و از ایشان الگو گرفت. فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ دختر رئيس حكومت اسلامی است. آن حضرت هنگام ازدواج با اميرالمؤمنين ـ علیه‌السلام ـ در شب زفاف، لباس زیبای عروسي پوشيده بودند و به خانه شوهر مي‌رفتند. در اين میان، زنی نزد حضرت آمد و گفت: ای دختر پيامبر! تو در شب زفافت لباس نو پوشيده‌اي؛ اما من لباسی براي پوشيدن ندارم. حضرت همان جا ايستادند و آن پيراهن نو را بيرون آوردند و به آن زن فقير دادند. آن گاه پيراهن قبلي را كه کهنه بود پوشيدند و با همان پيراهن به خانه شوهر رفتند.
فردا وقتي رسول اكرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از ماجرا باخبر شدند، به دخترشان فرمودند: كاش همان پيراهن كهنه خودت را به فقير مي‌دادي و با پيراهن نو به خانه شوهر مي‌رفتي. حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ فرمودند: خود شما به ما فرموده‌ايد: « لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ».[2] به خیر و نیکی نمی‌رسید، مگر آنکه از آنچه دوست دارید، انفاق کنید[3].
روز ديگري رسول كرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به خانه حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ وارد شدند. دیدند که دخترش دستبندی به دست کرده و پرده‌ای از كرباس دوخته و جلوي در خانه آويخته است. ظاهراً درآمدي از فدك به آن حضرت رسيده بود و ایشان اين اجناس را تهيه كرده بودند. رسول اكرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ قدري نشستند و بعد بيرون رفتند. حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ احساس كردند كه رفتار پيامبر با دفعات گذشته تفاوت مي‌كند و گویا ایشان ناراحت از خانه بيرون رفتند. از این رو، خودشان پيش‌قدم شدند؛ پرده‌ها را باز كردند و دستبند را هم روي آنها قرار دادند و به سلمان فارسي دادند و فرمودند كه اينها را به پدرم بدهيد و بگوييد: فاطمه، دختر تو تقاضا مي‌كند كه اين اجناس را به افراد مستحق بدهيد. وقتي پیامبر با اين صحنه مواجه شدند، فرمودند: «فداها ابوها»؛ پدر او به قربانش باد[4].
حضرت فاطمه(س) منادی ارزش‌های اسلامی
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ يك بانوي نمونه است. ایشان هم در خانه‌داري نمونه است، هم در مادری و هم در فداكاري. ایشان پس از رحلت رسول اكرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ با قدرت در برابر حكومت زمان مي‌ايستد و با سخنرانی در مسجد پيامبر، حكومت وقت را استيضاح مي‌كند. سخنرانی آن حضرت در مسجد پیامبر، يكي از شاهكارهاي ادبيات عرب است. آن حضرت با چنان قدرت و مهارتي در مسجد به استدلال پرداخت، فداكه جوابي از حكومت ديده نشد. اما متأسفانه مسلمانان در فضاي آکنده از مكر و نيرنگ، سخنان آن حضرت را نپذیرفتند.
بیانات صدیقه کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ در فضاي پرنيرنگ آن روز گم شد و بين مسلمانان و آن اصالت‌ها و ارزش‌هاي اسلامي فاصله افتاد و هنوز پس از صدها سال که از آن واقعه می‌گذرد، هنوز این فاصله پر نشده است و ارزش‌های اسلام بر جوامع اسلامي حاكم نيست. آنچه رسول اكرم عنوان مي‌فرمود و خداوند از پيغمبرش مي‌خواست که در جامعه اسلامی اجرا کند، به فراموشی سپرده شده است. امروزه مسلمانان از عزت برخوردار نيستند و جزو كشورهاي عقب‌مانده به شمار می‌آیند.
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ منادي ارزش‌های اسلامی بودند. ای كاش كساني كه آن روز اين سخنان را شنيدند، در آن تعمق مي‌كردند و درباره درستی آن اندکی فکر می‌کردند؛ اما متأسفانه چنین نشد و آثار زيان‌بار آن، امروز دامن دنيای اسلام را گرفته است. ما مدیون هشدارهای فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ هستيم. آن حضرت، با دیدن فريب و مكر در اجتماع اسلامي و رواج ارزش‌هاي دروغين، زبان به هشدار باز کرد و مردم را بيدار نمود.
ما در ايام فاطميه به بزرگ‌داشت مقام گرامي فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ مي‌پردازيم؛ اما نه فقط از اين جهت كه آن حضرت شخصيت بزرگی است و ما مي‌خواهيم از شخصيت ایشان تجلیل کنیم؛ بلكه بزرگ‌داشت آن بانوی گرامی به اين معناست كه ما هنوز به اين هشدارها در جامعه اسلامي نیاز داريم و محتاج اين رهنمودها هستيم.
ارزش‌های فاطمی، عامل بیداری اسلامی
ما بايد به عقب برگرديم و ببينيم كجاي كار اشتباه بوده است. افراد اهل تفكر در دنياي اسلامي باید در این باره به تفكر بپردازند؛ چنان‌که بعضي از متفکران مسلمان فارغ از تعصبات تفرقه‌افکنانه اين كار را كرده‌اند. بيداري اسلامي که امروزه سرزمين‌هاي اسلامي را فرا گرفته است، باید منشأ و مبدائی براي يك حركت ارزشي باشد؛ نه فقط تاكتيكي باشد كه كسي برود و دیگری به جای او بیاید. ما تا به اشتباهات گذشته خود واقف نشویم و اصالت‌ها و ارزش‌ها را و شناسایی و بازيابي نكنيم و برنگردانیم، به جایی نخواهیم رسید.
ما مديون فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ و هشدارهای آن حضرت هستيم. بيداري اسلامي زماني حقيقت پيدا مي‌كند كه ما اصالت‌ها و ارزش‌ها را از زبان صديقه كبري ـ سلام‌الله‌علیها ـ و سخنرانی ایشان در جمع زنان مهاجر و انصار و مسجد پيامبر، فرا بگیریم.
اميدواريم كه اين بزرگ‌داشت‌ها، تجديد خاطره و فكري باشند براي ساختن آينده‌اي كه بر اساس ارزش‌های اسلامی شكل می‌گيرد و مبدأ حركتي باشد كه دنياي اسلام را متحول و مسلمانان را بيدار كند و در نتیجه بيداري اسلامي به‌معناي واقعي كلمه شكل بگيرد؛ نه تحت تأثير قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، و نه تحت تأثير احساسات زودگذر.
امسال ایام سوگواری صدیقه طاهره ـ سلام‌الله‌علیها ـ هم‌زمان شده است با عيد نوروز. هرچند رسوماتي كه در عيد نوروز برگزار می‌شود، رسومات شايسته‌اي است، اما مقام صديقه كبري ـ سلام‌الله‌علیها ـ را نیز بايد آن گونه كه شایسته است، بزرگ داشت. شخصيتی كه ائمه طاهرين به وجود او افتخار مي‌كنند. سعی کنیم شأن این بانوی بزرگ را گرامی بداریم و تقارن با عيد نوروز، ایام شهادت آن بانوی مطهره را تحت تأثير قرار ندهد.
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته
[1]. علامه مجلسي، بحار الانوار، ج43، ص28.
[2]. هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد و از هر چه انفاق كنيد قطعاً خدا بدان داناست. سوره آل عمران، آیه 92.
[3]. الواعظ محمد باقر الكجوري، الخصائص الفاطمية، ج2، ص387.
[4]. الفتال النيسابوري، روضة الواعظين، ص444؛ و علامه مجلسي، بحار الانوار، ج43، ص86 .