بسم الله الرحمن الرحيم

همزماني نوروز با ايام فاطميه

استقبال از نوروز و سنت­هاي آن

تعطيلات نوروز امسال همزمان با ايام شهادت حضرت صديقه كبري سلام الله عليها است. اولين نكته اي كه خدمت آقايان عرض كنم، وقتي به شهرهاي خودتان مسافرت مي­كنيد، هيچ لازم نيست براي مراسم عيد به مردم پيله كنيد و سخت بگيريد، طبيعي است براي عيد لوازم و سنت­هايي مترتب هست كه در بين مردم اين سنت­ها جا افتاده است كه البته سنت­هاي سيئه­ايي هم نيستند تا با آنها مقابله شود. هميشه مردم سنت­ها و روش­هايي دارند، گاهي از اوقات مبارزه و پيله كردن بيش از اندازه نتيجه عكس دارد. يك جاهايي با مردم نمي­شود مبارزه كرد، مانند چهارشنبه آخر سال و روز سيزده. در طول مدتي كه در قم هستم  فقط يكبار ديدم مراسم روز 13 تحت تاثير قرار گرفت. سالي بود كه مرحوم آيت الله العظمي بروجردي فوت شده بود. ايشان دهم فروردين سال 1340 فوت شدند و سيزده، روز سوم ايشان بود، دسته­جات از شهرستان­ها و قم بيرون آمدند و آثار تعطيلي روز 13 و رفتن مردم به صحرا ديده نشد؛ اما در سال­هاي ديگر حتي اگر سيزده در محرم هم واقع شده بود _ نه روز عاشورا _ مردم جسته گريخته بيرون شهر مي­رفتند.

 نكته دوم: چهارشنبه سوري نشان زرتشتي گري نيست، والله اصلا آتش روشن كردن در بين ايراني­ها مساله پرستش مطرح نيست، بلكه آن را يك رسم و خرافه مي­دانند! بچه­ها و جوانان، حتي پيرمردها و پيرزن­ها هم ديده­ايم، اين كار را انجام مي­دهند، بگذاريد مردم به طبع خودشان باشند و حساسيت نشان ندهيد. آرام آرام مسير خودش را طي مي­كند و مردم را روي لجبازي نياندازيم.

آيين نوروز و شرع مقدس اسلام

يكي از نكات مهم قابل ذكر در مورد آيين نوروز: نوروز عيدي نيست كه از ناحيه شرع مقدس به ما رسيده باشد، بلكه عيد نوروز يك عيد طبيعي است؛ يعني آغاز فصل جديد و روزي است كه طبيعت چهره عوض مي­كند. در مورد عيد نوروز روايات مختلفي داريم: برخي افراد خدمت امام عليه السلام رسيدند و از عيد نوروز سوال كردند؟ امام فرمودند: عيب ندارد. يا در برخي روايات ديگر خدمت امام عليه السلام رفتند در مورد مشروعيت و شرعي بودن عيد نوروز سوال كردند؟ امام عليه السلام فرمودند: ما در شريعت چنين عيدي نداريم. توجه باشد كسي كه اين روايات را مي­بيند، بايد متوجه باشد امام عليه السلام به لحاظ آن ظرف و جهتي كه از ايشان سوال شده جواب مي­فرمايند. اين شخص خواسته براي عيد نوروز يك مشروعيت شرعي درست كند، امام عليه السلام آن جهت را نفي مي­كند، يا شخص ديگر از محضر حضرت سئوال كرده در عيد نوروز مردم، ديدن قوم و خويش و اقوام مي­روند، يا لباس نو مي­پوشند؟ امام عليه السلام فرموده­اند خيلي خوب است.‌ يا امام عليه السلام در جاي ديگر  فرمودند: نوروز و ديد و بازديد خويشاوندان خوب است، اما عيد واقعي روزي است كه انسان گناه نكند، يا امام عليه السلام در جاي ديگر مي­فرمايد: - عيد نوروز با غدير  مصادف بوده است. اصلا لازم نيست كه ما نوروز را در مقام مقايسه با شرع قرار دهيم و به آن مشروعيت ببخشيم تا بخواهيم نوروز را به اين نحو نفي و اثبات كنيم.  اميرالمومنين در نامه خود به مالك فرمود: جايي كه وارد مي­شوي مردم سنت­هايي دارند، اگر سنت­هاي آنان ناپسند نيست لازم نيست با آنها مبارزه كني[1].

با آغاز سال نو و فصل جديد و چهره طبيعت عوض مي­كند و همين انگيزه مي­شود مردم خانه خود را تميز و غبارروبي كنند، ديدن قوم و خويش بروند اين رسوم در ايرانيان بوده است، به سراغ بزرگترها و پيرمردها و پيرزنهاي فاميل بروند از آنها تفقد مي­كنند. اينها همه كارهاي خوب و پسنديده است، چه ضرورتي دارد با آنها مبارزه شود. اين را بدانيد هر جا مبارزه كرديم، موفق نبوديم. نه نسبت به روز سيزده و نه چهارشنبه آخر سال. روزگاري در اين حوزه در زمان طاغوت گذشت كه روز عيد نوروز نيز درس خوانديم و تعطيل نبود. مرحوم آيت الله العظمي گلپايگاني در شبستان شماره 3 مسجد اعظم درس مي­فرمودند روز تحويل سال صحن­هاي حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله عليها و مسجد اعظم پر از جمعيت بود، از لاي بلاي جمعيت با زحمت عبور كرديم و درس شركت كرديم. چرا كه عيد نوروز در ماه محرم واقع شده بود، حتي روز 13 هم درس برقرار بود.

برگزاري مراسم سوگواري در عيد نوروز

 در سال 1381 كه ايام نوروز مصادف با ماه محرم بود، مردم شان و منزلت ماه محرم را حفظ ­كردند. توجه داشته باشيد، عزاداري مردم حتي در زمان ساعت تحويل سال نو- كه نيمه شب بود- تعطيل نشد و من در جلسات هيئت­هاي عزاداري حضور داشتم و تا پاسي از شب سوگواري و سينه­زني و زنجير زني داشتند آن هم با نوحه­هاي مناسب با شب نوروز و تحويل سال. مردم خيلي خوب به وقتش بين آئين عزاداري و مراسم سال نو جمع مي­كنند. ما بساط برپايي آئين عزاداري امام حسين را  نگه نداشتيم بلكه مردم نگه داشتند، استاد بزرگوار ما حضرت آيت الله العظمي وحيد خراساني حفظه الله در مراسم برپايي فاطميه مي­فرمودند: «­برگزاري و تجليل از غدير را ما علماي شيعه برعهده گرفتيم، نتوانستيم بطور شايسته و خوب آن را حفظ كنيم، اما برپايي مراسم و مجالس سوگواري امام حسين عليه السلام را مردم برعهده گرفتند و شايسته و خوب از عهده آن برآمدند و آن را حفظ كردند.» چراكه در بحث غدير علماي شيعه رو به بحث­هاي كلامي در كتاب­ها آوردن و آن گونه مي­بايست و شايسته در بين مردم مثل عاشورا جا نيفتاد و اين مسائل پيدا شد. حالا ما بخواهيم يا نخواهيم مجبوريم براي برپايي مجالس سوگواري امام حسين عليه السلام خودمان را با مردم تطبيق بدهيم. لذا ايشان مي­فرمودند: مناسب است غدير را هم مردم به عهده بگيرند. چرا كه تجلي غدير در فاطميه و بزرگداشت فاطمه زهرا سلام الله عليها است. و همچنين اساس و ريشه قصه عاشورا، فاطميه مي­باشد. فريادي كه امام حسين عليه السلام در كربلا و ظهر عاشورا بلند كرد، جلوه و تلألو و مظهري از آن حقيقتي است كه در مدينه بر فاطمه زهرا سلام الله عليها گذشته است. اگر اين نكته اساسي و مطلب مهم براي مردم روشن و واضح گردد؛ مردم خودشان بين فاطميه و عيد نوروز جمع مي­كنند. لازم نيست به مردم پيله كنيم، امسال عيد نگيريد، فاطميه است. نه! ‌مردم عيدشان را مي­گيرند و شان فاطميه هم رعايت مي­كنند، همانطور كه در نوروز 1381 ديديم، مردم در اين مملكت ايام عيد براي امام حسين لباس مشكي ­پوشيدند و با لباس عزاي امام حسين به ديد و بازديد مي­رفتند. اين براي ما قيمت دارد. پيله كردن بي­مورد عكس العمل سوء ايجاد مي­كند. هرچند ممكن است از نظر ما برخي از اين سنت­ها سنت­هايي هستند كه مورد تاييد نباشند؛ اما لازم نيست با آنها مبارزه و همه را نفي كنيم. بايد توجه داشت در اين شرايط خاص اقتصادي و مالي دشمن بهره­برداري و سوء استفاده مي­كند. لازم نيست اينقدر داد و فرياد راه بيندازيم كه فاطميه است و عيد نگيريد! نه،‌ مردم مراسم عيد را مي­گيرند و بزرگداشت فاطمه زهرا سلام الله عليها سر جاي خودش خواهد بود؛ مردم اين را متوجه مي­شوند.

مبارزه رسول اكرم با سنت­هاي سوء جاهلي

چه ضرورتي دارد كه با كتك و ضرب و جرح با شخصي كه آتش روشن و يا ترقه اي انداخته مقابله شود، حساسيت بيجا نشان دادن، عكس العمل تند ايجاد مي­كند و در ادامه راه را براي كار ما مي­بندد. اگر مي­خواهيد با سنتهاي سوء و بد مبارزه كنيد، ببينيد رسول اكرم چگونه با سنتهاي رايج و شايعي كه از زمان جاهليت و قريش در بين مردم جا افتاده بود، برخورد كرد و آنها را برداشت. پيغمبر اكرم آرام آرام با آن سنت­هاي سوء جاهلي مبارزه كرد نه آنكه با قوه قهريه و رفتار خشن تو سرشان بزند. حتي گاهي از اوقات ايشان در طول مدت رسالت هم نتوانست بعضي از آن سنت­هاي سوء جاهلي را بردارد.

مبارزه امير المومنين(ع) با­ نماز تراويح

 يكي از سنت­هاي سوء و بدعت­هاي به جا مانده از زمان خلافت خليفه دوم نماز تراويح است. اميرالمومنين عليه السلام در زماني كه خليفه مسلمين بود، شب ماه رمضان در مسجد كوفه جمع شدند نماز تراويح بخوانند، حضرت فرمودند نماز تراويح دليل شرعي ندارد بلكه پيغمبر اكرم  از آن  نهي كرده است،لذا نمي­توان نماز مستحبي را به جماعت خواند، مردم گوش ندادند!! ايشان امام مجتبي عليهما السلام را فرستادند؛ و ايشان به مردمي كه در مسجد كوفه جمع شده بودند، فرمودند: خواندن نماز مستحبي به جماعت در زمان پيغمبر اكرم  نهي شده، به همين خاطر خواندن آن بعد از پيغمبر بدعت بود. آنها گفتند: نعم البدعة. مردم گوش ندادند، اميرالمومنين كه خليفه مسلمين است چه كار كرد؟  فرمود، مردم را از مسجد بيرون كنيد و در مسجد را ببنديد؛ يا فرمود، آنها غافلند و متوجه نيستند. به حال خودشان بگذاريد و رهاشان كنيد. توجه و دقت به رفتار و برخورد اميرالمؤمنين عليه السلام داشته باشيم.

فرصت شكوفا كردن سرمايه هاي معنوي

يكي از نكات اساس ديگر اين است كه شيعه هركجا هست براي سيدالشهدا مي­ميرد ، شايد حتي برخي از آنها نماز نمي­خواند اما براي امام حسين مي­ميرد، يا حتي بيرون از ايران بي حجاب است اما براي سيدالشهدا و حضرت رقيه نذر مي­كند. اين گونه اعتقادات سرمايه­ها هستند كه در نزد آنها باقيمانده و نمي­تواند آنها را از روحانيت شيعه جدا كند. اين نحو عقيده­ها به روحانيت شيعه، اين فرصت را به ما مي­دهد، تا ‌در دلشان ايجاد علاقه كنيم. حتي بعضي از خواننده­هاي لس آنجلسي در تلويزيون­هاي چه جوري، اين زن لختي در ماه رمضان در مجلس كذايي كه افراد مثل خودشان احياء داشتند، دعاي جوشن كبير و مدح اميرالمومنين مي­خواند. چرا؟ بله قبول دارم صداي زن در اين گونه مجالس خلاف شرع است و نبايد مي­خواند، همه اينها درست است؛ اما لوازمش را هم دقت كنيد، اين كاشف از چه هست؟ كاشف از اين است كه در آن طبقات هم دين اينقدر نفوذ دارد، ‌كشف مي­كند، حتي در اين قشرهايي كه به خيلي از احكام شرعي ملتزم نيستند، اما هنوز راه نفوذ داريم. چرا جهات مثبت را نمي­بينيم؟ ما اين راه­هاي نفوذ را تقويت كنيم. فراري دادن و بيرون كردن كه هنر نيست، ما بايد زير سايه شيعه و اسلام اينها را نگه داريم و حفظ كنيم. ندايي كه فاطمه زهرا سلام الله عليها دارد در اينجا ريشه دارد.

 دستگاه امام حسين پذيراي همه افراد

مردم روي امام حسين خيلي سرمايه گذاري مي­كنند اما اگر جوان آمد سينه زد و نماز صبح كه واجب هم است ترك شد،‌ ما نمي­گوييم وقتي نماز نمي­خواني براي سينه زدن اينجا نيا.  كساني هستند كه حج نمي­روند، روزه نمي­گيرند و نماز نمي­خوانند؛ اما سراغ امام حسين مي­آيند. نگذاريم اين رشته ارتباط پاره شود. بعدها همين رشته اين شخص را جلو مي­آورد. دستگاه امام حسين، دستگاهي است كه مشروب خور و بي نماز و ... همه را راه مي­دهد. و لذا بزرگان از علما را در قم، تهران و بروجرد ديدم، گاهي از اوقات همين دسته جات از مردمي كه فوكلي­اند يا برخي از آنها نماز هم نمي­خواندند و آرايششان چه جور است اين عالم بزرگ نود ساله كفش­هايشان را جفت مي­كرد. آيت الله العظمي بروجردي كه از روي پاي يكي از اين عزاداران گل بر مي­دارد و به چشم­هايش مي­مالد و خوب مي­شود، مگر آن عزادار نماز شب خوان بوده؟! يا آن عزادار كسي بوده كه در تمام عمر گناه نكرده بوده؟! نه، او هم يكي از همين عزادارها بود كه ممكن بود در بازار و ... خلاف هم كند. اما علماي شيعه براي اين گونه افراد قيمت و ارزش قائل شدند. اين ارتباطات بايد با سياست محفوظ بماند. البته مقصود من از سياست، سياست مصطلح نيست، يعني با تدبير و مديريت صحيح، اين گونه مسائل و مشكلات را مديريت كنيم، چرا كه مردم ذاتاً متدين و علاقه به معنويات دارند، هر وقت شبهه_­اي در ذهنتان پيدا شد، ساعت تحويل سال نو ببينيد در صحن و حرم مشهد مقدس و قم چه خبر مي­شود. شهادت امام رضا عليه السلام جمعيت 7 يا 8 يا10 ميليون در مشهد شركت مي­كنند. اربعين امام حسين جمعيت 15 و20 ميليون شركت مي­كنند. اين علائق مردم است و اين عقيده­ها و وابستگي­هاي ديني واقعياتي است كه داريم و اينها سرمايه­هاي ما هستند. اين سرمايه­ها را قدر بدانيم و براي آنها ارزش قائل شويم در مقام تنوير افكار حركت و فرهنگ سازي كنيم، ما اگر مي­خواهيم بهره برداري كنيم بايد با مديريت صحيح هر چقدر اين عقايد و علائق در دل مردم جان بگيرد؛ لذا سرمايه­هاي ما در دل مردم محكم­تر مي­شود و نفع آن عائد به مكتب مي­شود و ما هم كه پرچمداران و سينه­زنان همين مكتب هستيم از آن نفع مي­بريم. بنا بر اين، لازم نيست مردم را به بهانه هاي مختلف از خود برانيم.

اميدوارم انشا الله موفق باشيد خداوند هر كجا كه هستيد همراه شما باشد. امسال متاسفانه آغاز سال با مشكلات اقتصادي توام است و همه در مشكل هستيم، البته اين شرايط اقتصادي خاص ما نيست، جاهاي ديگر هم كمتر از ما نيستند. دعا كنيد انشا الله مشكلات مردم اين مملكت برطرف شود. شيعه امروز در سرتاسر دنيا در معرض تاخت و تاز و آزار و اذيت است، دعا كنيم خداوند خودش عنايتي كند و ما بتوانيم انشا الله آن طور كه شايسته است جوابگوي مردم در همه جهات باشيم. انشا الله خداوند به ما اين توفيق را بدهد كه در دوران و عصر و نسل ما جوري عمل كنيم كه بتوانيم اين مكتب را كه امروز در دست ما امانت است؛ اين امانت را به نسل بعد خودمان با شكوه بيشتر و عظمت بيشتر تحويل دهيم. ان شا لله.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته