بسم الله الرحمن الرحيم
نهضت حسینی، عامل حفظ اسلام
عزاداری‌های ماه محرم، بزرگداشت حركت و مكتبی است كه اساس حرکت اسلامی و زندگی ما را تشكيل ميدهد. ارزش امام حسین ـ‌علیه‌السلام‌ـ تنها به مقام امامت او نيست؛ بلکه بيش از آن، به دلیل حرکت و قیامی است که انجام داده است. اگرچه همه ائمة طاهرين ـ‌علیه‌السلام‌ـ وظيفة ارشاد و رسالتی را كه پيامبر اكرم ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ آغازگر آن بود، به‌خوبی انجام دادند و راه را براي ما مشخص كردند، اما اگر حركت سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ نبود، حقیقتی از اسلام باقي نميماند؛ آنچه ميماند، فقط نامی از اسلام بود که هیچ محتوایی نداشت؛ همان گونه که امروزه در میان کسانی که اسلام بدون عاشورا دارند، قیام و حركت قابل تصور نیست.
تفکر جاهلیت و پرچمداری اسلام
امام حسین ـ‌علیه‌السلام‌ـ در زمانی حركت عاشورا را شكل ميدهد كه زمام امور اسلام به دست دايههای مهربان‌تر از مادر افتاده بود. يزيدي كه در برابر سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ بود، نوادة ابوسفيانی بود که تا آخرین توان با پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ جنگيد و جلوي حركت اسلام را گرفت؛ تا زماني كه رسول‌الله ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ با ده هزار نفر مکه را فتح کرد و چون ديگر نميتوانست مقابله کند، به‌اجبار اسلام آورد. حال، مدتی پس از رحلت پیامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ فرزندان چنین شخصی داعيه‌دار اسلام شدند و حسين‌بن‌علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ که جگرگوشه پيامبر و سید جوانان اهل بهشت بود، مخرب دين و خروج کنندة بر خلیفة مسلمین معرفی و قتلش واجب اعلام شد. اين حركتی است كه شكل گرفت و مایة عبرت است.
ابوسفيان که تا آخرین توان با اسلام جنگیده بود، هنگامی که اميرالمؤمنين ـ‌علیه‌السلام‌ـ مشغول كفن و دفن پیامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ بود، نزد او آمد و گفت: ديگران جمع شده‌اند تا خليفه را تعيين كنند؛ من آمده‌ام تا براي حفظ اسلام با تو بيعت كنم. اميرالمؤمنين ـ‌علیه‌السلام‌ـ نیز هرچند ميخواست که اين پرچم را بلند کند، اما نمی‌خواست به دست هر كسی و به هر شيوه‌ای این کار را انجام دهد؛ ازاینرو بیعت او را نپذیرفت.
پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ با نهضت اسلامی خود، عرب‌های پابرهنهاي را كه در محدوده جغرافيايی و تمدنی آن روزگار به حساب نميآمدند، رشد داد و در میان آنان، برادری، برابری و عدالت را گستراند و در اندک‌زمانی ابرقدرتهاي آن روز، يعني ايران و روم را مسخر كرد؛ اما در فاصله كمی پس از رحلت پیامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ پرچم اسلام به دست همان كساني افتاد كه با آن حضرت جنگيده و مطرود او بودند؛ به بیان دیگر، رهبری و ارشاد جامعه بر عهده كسانی قرار گرفت كه تا ديروز داعيه‌دار جاهليت و منکر ارزش‌هایی بودند كه پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ آورده بود. نکتة قابل توجه در اینجا این است که همة كساني كه به گونه‌ای مطرود پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ بودند، در حادثه كربلا حضور داشتند و امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ در برابر چنین افرادی قرار گرفته بود.
علی(ع) معیار ارزش‌های اسلامی
سیدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ در شرایطی قیام میکند كه بر روی منابر به طور رسمي علی بن ابی طالب ـ‌علیه‌السلام‌ـ را لعن می کردند. نقل شده است که امام حسین ـ‌علیه‌السلام‌ـ در روز عاشوار بدون لباس رزم و سوار بر شتر[1] به میدان آمد؛ رو به مردم كرد و فرمود: ميدانيد که من حسينم؛ پدرم علي‌بن‌ابي‌طالب، مادرم فاطمه زهرا و جدم پيامبر است؛ چرا خون مرا حلال کرده‌اید و می‌خواهید مرا بكشيد؟ آیا حلالي را حرام كرده یا حرامي را حلال كرده‌ام؟ پاسخ دادند كه «بغضاً لأبيك»؛ چون از پدرت کینه داریم. علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ که آنها کینه‌اش را در دل داشتند، کسی بود که اساس اسلام را پاسداری کرد. ابن‌ابي‌الحديد در شرح نهج البلاغه مي‌نويسد: ابن‌عباس به شام نزد معاويه رفت. وقتی که ديد معاويه لعن علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ را رایج کرده و آن را به همه حكام خودش بخشنامه کرده است، به او گفت: ای معاويه! انصافت كجا رفته است؟ جرم علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ چه بود؟ اگر او نبود، اين منبر كه اکنون تو بر روی آن نشسته‌ای نبود؟ اگر قهرمانی‌ها و حماسه‌های علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ در جنگها و ضربه او ـ‌علیه‌السلام‌ـ در روز خندق نبود، اصلاً منبري نبود كه تو بر روی آن از علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ اعلام بیزاری کنی. مگر جرم او چه بود؟
علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ مجسمه فضيلتهاست و بيزاري از او يعني بيزاري از فضيلتها. حكومت اسلامي در آن روزگار به جايي رسيده بود كه باید فضيلتها را سركوب می‌کرد. ازاینرو، آنان که گفتند: «بغضاً لأبيك»، کینه علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ را در دل نداشتند؛ بلکه از همه فضيلتهای انسانی کینه داشتند. علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ فرياد مظلوميت انسان در طول تاريخ است. از اینجا روشن می‌شود که در چنین جامعه‌ای فضيلتها منكوب شده و از بين رفته است و سیدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ براي احياي اين فضيلتها بود که قيام کرد. اگر در جامعه‌ای فضيلتها منكوب، و رذيلتها حاكم شود، آن جامعه محكوم به سقوط است. در این میان، حرکت امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ جرقهاي است در درون تاريكيهایی كه حكومت بر زندگی مردم گسترانده و ضدارزش‌ها را به منزلة معيارهاي رسمي در تعامل‌های اجتماعی معرفی کرده است. امام ـ‌علیه‌السلام‌ـ شعله‌ای برمی‌افروزد تا مردم آن اصالتهاي زمان پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ را گم نکنند. پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ با شعار «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» آمد و این پیام را آورد که همه خدايان را کنار بگذاريد؛ در همه کارها فقط رضای خدا را در نظر بگیرید و معیارتان حب في الله و بغض في الله باشد. امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ این جرقه را می‌افروزد تا آن اصل و اساس و ارزشهايي كه پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ آورده بود، فراموش نشود که البته فراموش نشد و در ميدان كربلا همه آن فضيلتها جلوهگری كرد.
نهضت امام حسین(ع) و بهره‌مندی از عامل احساس
گاهی باید مردمی را كه عقلشان كور ميشود و دركشان از بين ميرود، با برانگیختن احساسشان بيدار كرد و حسين‌بن‌علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ اين كار را كرد. در قضاياي كربلا رویدادهایی وجود دارد كه مقابلة فضيلتها و رذيلتها را برجسته ميكند؛ مانند داستان تشنگی سپاه حر که برای محاصره سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ آمده بودند و حضرت دستور داد همه آنان را سیراب کنند و خود آن حضرت، به پیرمردی که نمی‌توانست آب بخورد، با دست خودش آب داد؛ ولی آن شخص هنگامی که سیدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ در گودال قتلگاه افتاده بود، نیزه‌ای به بدن آن حضرت می‌زند. نمونه دیگر، داستان حضرت علی‌اصغر ـ‌علیه‌السلام‌ـ است که امام ـ‌علیه‌السلام‌ـ از سپاه دشمن برای او درخواست آب میکند؛ اما آنان پاسخ آن حضرت را با تیر سه‌شعبه می‌دهند. امام ـ‌علیه‌السلام‌ـ حتی به اسبان دشمن آب داد؛ اما آنان حتی به طفل شيرخوار هم آب نداند و او را کشتند. سیدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ تقابل ارزشها و ضدارزش را در روز عاشورا عملاً برجسته كرد. در اینجا دیگر صحبت از منطق و استدلال نيست که تنها اهل علم آن را دریابند؛ بلکه آن حضرت پیام خود را با بهره‌مندی از عامل احساس به مخاطبان خود رساند و در عمل، هم فضای آن روزگار را نشان داد و هم فضايی را كه خود ميخواهد حاكم كند.
حرکت بیداری و بازگشت به هویت اسلامی
حركت بيداري اسلامي که در دنیا جریان پیدا کرده و مسلمانان خواهان برگشت به هويت اسلامي خود هستند، اين هويت اسلامي كدام هويت است؟ آیا همان حركت حسين‌بن‌علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ و ايستادگيهاي اوست و يا آن رذائلي كه پس از رحلت پيامبر ـ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ـ حاكم شد؟ و یا همان سلفی‌گری وهابیت است كه به گونه‌های مختلف در مقام آزار و اذيت جماعت اصيل اسلامی برآمده‌اند؛ اين تفکر که هر کسی که حاکمیت دارد، ولی امر و اطاعتش واجب است، اسلام اموی و جاهلی است. اسلام آمد تا امثال معاويه ها و یزیدها و حکام جاهلی و افراد ستمگر و غیرعادل ولايت نداشته باشند و نتواند به مردم زور بگويند. اگر قرار بود اطاعت از هر حاکم ستمگری واجب باشد، اصلاً لازم نبود که اسلام و پيامبر بيايد؛ چون در دوران جاهليت عرب نیز اطاعت از هر کسی که پول و زور داشت، واجب بود. آیا اسلام آمد تا دوباره همان افراد و همان تفکر حاکم شود و به اطاعت از حاکمان ستمگر که پیش از اسلام اجباری بود، وجهه شرعی ببخشد؟ متأسفانه، تمام اسلام به يك پوشش ظاهري و خالی از محتوا خلاصه شده است و امروزه می‌بینیم که چه كسانی در کشورهای اسلامی زمام امور را در دست دارند و ولی امر مسلمین‌اند.
نهضت حسینی، الگوی حرکت‌های اسلامی
نهضت سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ را پاس بداريم و بدانيم که انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ما در پرتو این نهضت به پیروزی رسید. رزمندگان ما در دوران جنگ تحميلي، با پیشانی‌بندهای یا حسين و با نام و ياد او و به امید زیارت کربلا آن حماسه‌ها را آفریدند. اين نهضت، دنباله همان نهضت سیدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ در احياي فضيلتها در سطح دنیاست؛ فضيلتهايی كه در دنيای امروز نیز گم شده است. حركت سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ حركتي در برابر جاهليت و ضدارزشهاست و ما نیز امروز باید اين حركت را ادامه دهیم.
امام بزرگوار امت ـ‌رحمت‌الله‌علیه‌ـ نهضت خود را بر اساس نهضت كربلا و مكتب عاشورا شكل دادند. راهپيمايي‌های تاسوعا و عاشورای سال 57 بود که به نهضت شكل داد. در ادامه هم باید راه سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ را در احيای فضيلتها و ارزشها پی بگیریم. امروز سخن ما در دنيا این است كه اخلاق و فضایل انسانی باید بر سياست، جنگ و صلح حاكم باشد. ما مدعي هستيم که از رهبراني همچون علي‌بن‌ابي‌طالب ـ‌علیه‌السلام‌ـ پیروی می‌کنیم كه حتی در مواقعی كه دو راهی انتخاب كار برای خدا و برای نفس خودش قرار گرفت، بین خود و خدا خط و مرز کشید.
در روز خندق، هنگامی که علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ عمروبن‌عبدود را به زمين انداخت و روي سينهاش نشست تا او را بکشد، همه دیدند پیش از آنكه او را به قتل برساند، برخاست و در ميدان قدم زد و پس از لحظاتي او را كشت. وقتي از او دراین‌باره پرسیدند، فرمود: وقتی که روي سينهاش نشستم، او آب دهان خود را روي صورت من انداخت. من اندکی ناراحت شدم. ديدم اگر اکنون بخواهم او را بكشم، این کار براي انتقام‌جويي خواهد بود. برخاستم و قدم زدم تا آرامش پيدا كردم و حالت عصبانيت و ناراحتي از من برطرف شد. وقتي توانستم قصد قربت كنم براي خدا، رفتم و او را كشتم. اين مرزی است كه بين خدا و غير خدا كشيده ميشود. ما با پيروی از اين مكتب، غنی و ثروتمندیم؛ ثروت ما نهج البلاغه و عاشوراست.
عشق مردم به سیدالشهدا(ع)، سرمایه‌ای بزرگ
حضرت آیت‌الله العظمی بروجردي ـ‌رضوان‌الله‌تعالي‌عليه‌ـ در جمع برخی از وعاظ تهران فرمودند: چه آن واعضی كه در خانه براي زنان روضه ميخواند و چه واعظان معروف، همه يك وجه اشتراك دارند و آن اينكه در همه مراسم‌ها مردم به نام سيدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ ميآيند؛ وگرنه ما آبرو نداريم؛ مردم به احترام امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ به این مجالس ميآيند و ما براي آنها احكام و معارف دين را ميگوييم. اين مجالس روضه‌خواني بايد بگردد تا مردم وجوهات خود را بدهند و حوزه تشكيل شود و مرجعيت شكل بگيرد. حوزههای علمیه و مراجع، همگی وامدار امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ هستند. اگر مجالس سیدالشهدا ـ‌علیه‌السلام‌ـ و عشق مردم به آن حضرت نبود، نه حوزه ای باقی ميماند، نه مرجعيتی و نه حركتی. اين مجالس ثروتي هستند كه امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ به همه مردم و نظام اسلامی و دست‌اندرکاران آن بخشیده است. عزاداری‌های محرم سرمایه بسیار ارزشمندی است. در ایام محرم، میزان جرایم در شهرهای بزرگ نظیر تهران و... كمتر است. مردم به خاطر امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ گذشت می‌کنند. باید قدر این سرمایه ارزشمند را بدانیم و از آن پاسداری كنيم.
نمود مکتب علوی و حسینی در رفتار و کردار
امروز همه ما يك مسئوليت مشترك داريم و آن اينكه عمل و رفتارمان، باید نشان‌دهنده مکتب علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ باشد. همان گونه كه لباس روحانیت، نشان‌دهنده راه علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ و مکتب حسینی است و باید باشد، کسانی هم كه در لباس نیروهای نظامي و انتظامی و... هستند، در اين نظام اسلامی نشان‌دهنده اين مكتب‌اند و باید چنین باشند و حتی از جهتی مسئوليت ایشان نیز بيشتر است؛ چون در مقام عمل و اجرا هستند و بايد در عملكرد خود علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ را نشان دهند و منادی مکتب حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ باشند. همة مردم نميتوانند به مجالس دینی بیایند و بهره‌مند شوند، اما با مسئولان اجرایی و انتظامی سروكار دارند؛ بنابراین مسئولان امر در این عرصه بسیار بیشتر ميتوانند مُبلّغ باشند و بايد باشند؛ براي اينكه به جمهوري اسلامي و نظامي وابسته‌اند كه ميخواهد خود را از عدل علي ـ‌علیه‌السلام‌ـ تغذیه کند و منادی مظلوميت امام حسين ـ‌علیه‌السلام‌ـ و احياگر ارزش‌های حسینی در دنيا باشد.
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته
[1] . در آن زمان، شتر علامت صلح بود و کسی که سوار بر شتر به میدان می‌آمد، بدین معنا بود که قصد جنگ ندارد و می‌خواهد کار دیگری، مانند مذاکره یا سخنرانی انجام دهد.