بسم الله الرحمن الرحيم

خودداري از گناه افضل اعمال ماه رمضان

آغاز ماه مبارك رمضان است، ماه بزرگ الهي، ماه ميهماني عظيم خدا، ماه تمرين عزم و اراده، ماه تمرين نظم و برنامه ريزي، ماه مانور و آمادگي افراد براي مبارزه با نفس و اراده نخوردن حلال و ترك محرمات، انسان در اين ماه آماده مي­شود در تمام شئونات زندگي بر نفسش غلبه كند. به همين جهت افضل اعمال در اين ماه، اجتناب از حرام شمرده شده است. در آستانه ماه مبارك رمضان رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ خطبه­ايي ايراد فرمودند در ادامه خطبه، اميرالمومنين ـ عليه السلام ـ سوال مهمي از رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ پرسيدند: « قال أمير المؤمنين (عليه السلام) : فقمت فقلت : يا رسول الله، ما أفضل الأعمال في هذا الشهر ؟ فقال : يا أبا الحسن ، أفضل الأعمال في هذا الشهر الورع عن محارم الله عز وجل ...»[1] اميرالمومنين سوال كردند: افضل اعمال در اين ماه چيست؟ رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ فرمودند: الورع عن محارم الله است، ترك حرام. اين يك فاكتوري است كه به همه جواب مي­دهد. ترك حرام براي كاسب، جوان، خانم، وزير و وكيل فرق دارد، ترك حرام بازاري ترك رشوه، ترك خدعه، ترك ربا است. ترك حرام جوان ترك نگاه به نامحرم و ترك شهوت­راني حرام است. اما حضرت در اينجا جواب كلي فرمودند: «أفضل الأعمال في هذا الشهر الورع عن محارم الله» افضل اعمال است در ماه مبارك رمضان خودداري و ترك حرام الهي است[2].

محبوبيت دنيا در كلام اميرالمومنين عليه السلام

 اميرالمومنين فرمود: «حبب إليّ من دنياكم ثلاث: إطعام الضيف ، والصوم بالصيف ، والضرب بالسيف.[3]» سه چيز از دنياي شما پيش من محبوب است، هر كس از دنيا يك چيزي را دوست دارد. ذوق و سليقه افراد با هم فرق دارند، كسي ممكن است بگويد من از دنيا جاهاي خوش آب و هوا را دوست دارم. كسي ديگر بگويد: مسافرت كردن در دنيا را دوست دارم يا غذاهاي لذيذ دنيا را دوست دارم. عزيزان توجه دارند، دنيا زمينه ساز آخرت است و اگر دنيا نباشد كسي به بهشت نمي­رود لذا بهشت در دنيا ساخته مي­شود و اگر جهنمي هست در همين دنيا ساخته مي­شود. به همين دليل اگر اشخاصي خدمت ائمه بزرگوار مي­رسيدند و صب و ناسزا دنيا را مي­گفتند. ائمه اطهار مي­فرموند: چرا فحش و ناسزا به دنيا مي­دهي؟ اگر دنيا نبود اولياي الهي، پيامبران و ائمه نبودند، منتهي ببينيد شما در اين دنيا چه چيز را دوست داريد. قرآن مي­فرمايد: « زُيِّنَ لِلنّاسِ حُبّ الشّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ ...»[4]  براي بعضي ها زنان و فرزندان و اموال فراوان زينت داده شده ... .

1.  اكرام و پذيرايي ميهمان

  اميرالمومنين مي­فرمايد: من از تمام كارهاي در دنيا سه چيز را دوست دارم و محبوب من است: «إطعام الضيف، والصوم بالصيف، والضرب بالسيف»، يكي إطعام الضيف مهمان را اكرام كنند مهمانداري خيلي مهم و آدابي دارد. در روايتي امام رضا فرمود: «إنا قوم لا نستخدم أضيافنا[5]» ما اهل بيت مهمان هاي خود را به كار نمي­گيريم. در روايت ديگر آمده اميرالمومنين مهمان دعوت مي­كرد خودش از او پذيرايي مي­كرد و ظرف آب جلوش مي­گرفت تا دستش را بشويد. در روايت و نقل هاي بسيار آمده، وقتي شخصي مسجد مي­آمد غذا نداشت گرسنه بود و جا نداشت و اصحاب سرشان را پايين مي­انداختند؛ پيامبر مي­فرمود چه كسي حاضر است اين شخص را منزل ببرد، حضرت اميرالمومنين مي­فرمودند: من اين شخص را منزل مي­برم. در بعضي روايات است كه حضرت زهرا ـ سلام الله عليهاـ مي­فرمودند علي جان به اندازه غذاي يك بچه غذا در خانه است يعني فقط به اندازه يك نفر غذا در خانه است. اميرالمومنين مي­فرمودند: همين را هم به مهمان مي­دهيم و خودمان گرسنه مي­خوابيم. قرآن در مورد آنان مي­فرمايد: «يؤثرون على أنفسهم ولو كان بهم خصاصة ...»[6]  ديگران را بر خويش ترجيح می دهند هر چند خود نيازمند باشند.

2. روزه در تابستان

 «والصوم في السيف» روزه در تابستان، روزه در تابستان خيلي مشكل و سخت است،  ما مي­گوييم خدا كند بچه در زمستان به تكليف برسد يا خدا كند زمستان شود كه روزها كوتاه شود، يا مي­گوييم الحمدالله اول تكليفمان زمستان بود، اما حضرت امير مي­فرمايد: من صوم در سيف و تابستان را دوست دارم. هرچه عمل مشكل­تر شود ثوابش بيشتر است كسي كه پياده به حج مي­رود با سواره ثوابش يكي است؟ كسي به صورت پياده به مسجد رود با كسي كه سواره مي­رود فرق دارد. در مشاغل سخت مانند نانوا، بنا، كارگر، راننده تاكسي و اتوبوس روزه بگيرد با كسي كه از سحر تا 5 يا 6 بعداز ظهر خوابيده اين روزه با روزه نانوا و كارگر يكي است؟  در ساير اعمال هم همينطور است، برترين اعمال سخت­ترين اعمال است. اصحاب ائمه اينجور بودند مي­ديدند كدام عمل سخت تر است آن را انجام دهند، دنبال رقم درشتها از نظر ثواب مي­گشتند؛ لذا اميرالمومنين فرمودند: دومين چيزي كه در اين دنيا محبوب من است، روزه در تابستان است.

3.      جهاد در راه خدا

اميرالمومنين فرمودند: سومين چيزي كه در اين دنيا محبوب من است «والضرب بالسيف في سبيل الله»، جهاد و جنگيدن در راه خدا، آن هم كار مشكلي است، بعضي جهادهاي اسلامي در ماه رمضان واقع شده است. محصولات مردم مدينه تازه به برداشت رسيده بود و اوج گرماي تابستان بود اصحاب براي تبوك حركت كردند، پيغمبر گرامي اسلام فرمودند: هركس هرچه دارد بياورد، بعضي از اصحاب 5 كيلو خرما بعضي ديگر 2 كيلو خرما برداشتند با يك شمشير با فرمان رسول خدا حركت كردند. تبوك الجيش العسرة است و خيلي سخت بود، در گرماي تابستان700 كيلومتر راه تا مرز تبوك بود، به خاطر همين مشكلات بعضي ها در اين نبرد مردند، چون در اين نبرد شمشير زده نشد و درگيري و جنگ اصطلاحي واقع نشد، عبد الله ذو البجادين در اين مسير از سختي راه و گرما مرد، ابوذر از تشنگي افتاد و نتوانست و عقب ماند، اما در مقابل قرآن مي­فرمايد: « وَ عَلَى الثّلاثَةِ الّذينَ خُلِّفُوا حَتّى إِذا ضاقَتْ عَلَيْهِمُ اْلأَرْضُ [7]» افرادي هم بودند كه در جنگ تبوك شركت نكردند و در باغهايشان آب پاشيدند و زير سايه درخت نشستند. گفتند پيغمبر برود ما خودمان را به آنها مي­رسانيم فردا شد نرفتند روز بعد نرفتند روز ديگر نرفتند تا رسول خدا رفت تبوك و برگشت، وقتي برگشت آمدند استقبال پيغمبر و اصحاب. پيغمبر فرمودند: اينها قابل تكلم نيستند كسي با اينها حرف نزند، حتي زنهايشان هم با اينها حرف نزدند. اين­ها خيلي راحت طلب­اند و جهاد را تعطيل كردند، در منزل نشستند و تماشاگر بودند، اسم اين سه نفر كه تخلف كردند و در جنگ شركت نكردند در كتب تاريخ و تفسير آمده است كعب بن مالك ، مراره بن الربيع ، هلال بن اميه.

اميرالمومنين مي­فرمايد: از تمام كارهاي در دنيا سه چيز محبوب من است: «إطعام الضيف، والصوم بالصيف، والضرب بالسيف» اول: اكرام و تحويل گرفتن مهمان. دوم: روزه در تابستان در واقع سخت و مشكل است. سوم: جهاد در راه خدا با شمشير. انشا الله عزم و اراده ما در پرتوي اين ماه قوي و مستحكم شود. در اين ماه خداوند چوب حراج به بهشت زده و آن را ارزان كرده. از اين ارزان­تر تصور نمي­شود كه ثواب يك آيه قرآن مساوي با ثواب يك ختم قرآن در غير اين ماه باشد. امام رضاـ عليه السلام ـ فرمود اگر كسي در اين ماه آمرزيده نشود در كدام ماه ميخواهد آمرزيده شود كه همه شرايط و زمينه ها براي هدايت و آمرزش او فراهم است.