بسم الله الرحمن الرحيم 

اهميت انديشيدن در علم در كلام امام صادق(ع)

مرحوم مجلسي كتاب بحار الانوار از وجود مقدس حضرت صادق (عليه السلام) حديث كوتاهي نقل مي­فرمايد: «كثرة النظر في العلم يفتح العقل»[1]  انديشيدن، دقت و تلاش بسيار در علم و دانش، درهاى تعقل را مى گشايد و خرد را شکوفا میسازد.

 در روايات براي عقل، جلالت و قدر بسيار ذكر شده است، مانند «ما عبد به الرحمن واكتسب به الجنان»[2]. اين عقل چگونه به دست مي­آيد؟

به نظر نمي­آيد مقصود امام صادق (عليه السلام) از عبارت «كثرة النظر في العلم»، فقط علوم الهي و فقه باشد، بلكه شامل تمام علوم و هر آن چيزيي كه بتواند سلول­هاي مغزي را فعال كند مي­شود، بنابراين امام (عليه السلام) مي­فرمايد: «كثرة النظر في العلم» هر مقدار اطلاع و دقت انسان در علوم بيشتر باشد، «يفتح العقل» حضرت واژه فتح به كار برده­اند. فتح در اينجا به معناي باز كردن، گشايش و گشودن است، يعني هر مقدار اطلاع انسان از علوم بيشتر باشد، عقل را متجلي و به عبارت بهتر عقل را به كار مي­اندازد و باز و يا فعال مي­كند. لذا بنابراين فرمايش گهربار امام صادق (عليه السلام) هرچه قدر اطلاع و احاطه انسان بر علوم بيشتر باشد، حيثيت دقت و تفكر عقلي انسان در سطح بالاتري قرار مي­گيرد. البته اين مطلب طبيعي است و شما با فرد عادي و يا متخصص صحبت كنيد اين نكته كاملا قابل درك است، حتي اگر رشته تخصصي او نباشد متوجه مي­شويد به واسطه اطلاعات بيشتري كه دارد از درايت و فهم بهتري برخوردار است. چرا؟ براي اينكه عقل وسيله سنجش است، سنجش براساس داده­ها صورت مي­گيرد، قاضي كارش قضاوت است و قضاوت هم نوعي سنجش است. لذا قاضي بر اساس اطلاعات و داده­هايي كه در اختيار دارد، سنجش و قضاوت مي­كند.

وقتي مي­خواهيد چيزي را تعقل و تفكر كنيد، داده­هاي خارجي را كنار هم قرار مي­گيرد، عقل سنجش و قضاوت مي­كند. ازاين رو هر مقدار اطلاعات ميداني و داده­ها قوي­تر و عميق­تر باشد، نتيجه سنجش قوي­تر خواهد بود. امام صادق (عليه السلام) در اين فرمايش كوتاه و پرمغز مي­فرمايد: هر مقدار انسان در علوم غور، دقت و تامل كند و اطلاع از حقايق اين جهان بيشتر داشته باشد، عقل او فعال­تر  خواهد بود و لذا بسيار قوي­تر و دقيق­تر عمل خواهد كرد.

 والسلام عليكم و رحمة وبركاته