امام باقر وارث کربلا

حضرت آیت الله علوی بروجردی با اشاره به ایام شهادت حضرت امام باقر ^{علیه السلام} فرمودند: وجود مقدس امام باقر ^{علیه السلام} شخصیتی هستند که خودشان در كربلا حضور داشتند، و لذا وارث حادثه كربلا می‌باشند و هم دقيقا آنچه بر سر امام علي بن الحسين ^{علیه السلام} در آن دوران خفقان عجيب در مدينه پدید آمد را به چشم ديده‌اند؛ یعنی هم ابراز احساسات مردم قبل از قیام امام حسین ^{علیه السلام} را دیدند و هم ترس و اضطراب مردم در دوران علي بن الحسين ^{علیه السلام} را که منجر به تنهایی و غربت امام ^{علیه السلام} شده بود؛ امامی كه به زعم همان مردم مدینه، امامت امام را قبول نداشتند، ولی لا اقل، به عنوان یکی از فقهای مدینه تلقی می‌شد؛ به طوری که حتی امروزه نیز در صحن دوم مسجد النبی، که نام فقهاي مدينه نوشته شده، نام علي بن الحسين ^{علیه السلام} هم جز آنان است؛ اما به هر حال، چون ایشان پسر امام حسين ^{علیه السلام} و از آل و تبار علي بن ابي طالب ^{علیه السلام} است از نظر مردم آن زمان، قدر و قيمت نداشته است.

نقش امام باقر در ایجاد حرکت عظیم فرهنگی

 در اين شرايط و با وجود خفقان عجيب و غريب، امام باقر ^{علیه السلام} به امامت مي‌رسند. ولی ایشان در آن شرایط بحرانی برای رواج اندیشه اصیل معارف اهل بیت ^{علیهم السلام} يعني همان چيزي كه جبرئيل بر پيغمبر نازل كرده و ديگران سعي در تبديل و تغییر آن داشتند و مانع ترویج حقایق می‌شدند، كاري را شروع كردند كه امروز براي ما يك درس فوق العاده است، به طوری که ما امروز، بر سر سفره این امام همام نشسته‌ايم.

  امام باقر ^{علیه السلام} برای ایجاد یک حركت عظيم فرهنگي، در آن زمان، تک به تک افراد مستعد از اهل سنت را مثل زراره،‌ محمد بن مسلم و ... پیدا کرد و آرام آرام آنان را مورد تعلیم و تربیت قرار داد تا اینکه آنان خودشان معارف حقه را منتشر کردند؛ به طوری که در شأن ایشان روایت شده که اگر آنان نبودند، آثار دین محو می‌شد.

  به طور کلی، رواتي كه بنابر طبقه‌بندي آیت الله العظمی بروجردي ^{اعلی الله مقامه}  در طبقه 4 محسوب مي‌شوند، همان كساني هستند كه به دست امام باقر ^{علیه السلام} تربيت شدند. مثلا زراره، که روايات زيادي از او وارد شده، آنقدر اوج گرفت كه دشمن قصد جان او را كرد و امام براي اينكه جان او  را حفظ كند و بماند، او را از خود ميراند و لعن مي‌كند تا انتساب او به اهل بیت در نزد آنان منتفی شود. اگر امام باقر اين حركت را آغاز نمي‌كردند، اين افراد تربيت نمي‌شدند.

اوج گرفتن حرکت فرهنگی در زمان امام صادق

 البته، در زمان ایشان حوزه علمی ایشان چندان توسعه نداشت، ولی ادامه کار ایشان در زمان امام صادق ^{علیه السلام} پیگیری شد  كه به اوج خود نیز رسید؛ به طوری که ابن عقبه، شاگردان امام صادق ^{علیه السلام} را 4 هزار تن مي‌شمرد و این در زمانی بود که بني اميه ضعيف شدند و با وجود منازعات سیاسی، يك قدري امكان تحرك علمی برای شیعه بيشتر بود؛ به طوری که فردی می‌گوید که ديدم در مسجد كوفه 70 كرسي درس گذاشته‌اند و روي هر منبري يك نفر نشسته و مي‌گويد حدثنا جعفر بن محمد ^{علیهما السلام}.

ماندگاری حرکت عظیم فرهنگی در اسلام

 بنابراین، حرکت عظیم فرهنگی ایجاد شد به طوری که بعداً که حتی موسي بن جعفر ^{علیه السلام} به زندان رفت، ولی به آن حرکت لطمه نخورد و حتی بيرون راندن امام رضا ^{علیه السلام} از مدينه نیز باعث توقف آن نشد، بلكه آن را اوج داد؛ به طوری که كل ايران و مجموعه سرزمين‌هاي فارس را از مخاطبين کلام ایشان پر كرد. همان افرادی که جاهلیتشان به حدی بود که روزی به قول معروف، قربة الي الله جمع شده بودند و به سبب بغض از امیرالمومنین ^{علیه السلام} ، به سمت سيدالشهدا ^{علیه السلام} سنگ مي‌انداختند، روزی فرا رسید که در نيشابور، وقتي علي بن موسي الرضا به آنجا ^{علیه السلام} مي‌رسد تمام مردم جمع شدند كه نقل شده چهار هزار دانشمند با قلم دان طلا تا از علي بن موسي الرضا ^{علیه السلام} حديث و معارف اهل بيت را بگيردند، اين همان حركتي است كه امام باقر آن را شروع کرده بود.

لزوم پاسداری از مکتب اهل بیت و ترویج آن

  بنابراین، ما در اين مسير بايد بدانيم كه ما وامدار امام باقر و امام صادق ^{علیهما السلام} هستيم و آنچه امروز بر سر آن نشسته‌ايم و از آن بهره‌برداري مي‌كنيم، در واقع، سفره آماده‌اي است كه قبلا، اين بزرگواران براي ما آماده كردند و ما مسئوليت خودمان را بدانيم و همانطور كه آنها تمام همّ و توانشان را در اين مسير به كار گرفتند، ما هم تمام اين مسئوليت را برای حفظ و ترویج آن داريم؛ یعنی توقعي كه از ما طلبه‌ها وجود دارد، غير از توقعي است كه از افراد عادي است؛ چرا که به ما، به چشم محمد بن مسلم و زراره ها نگاه مي‌كنند و ما امروز حمله علوم و معارف آنها هستيم. پس باید قدر خودمان را بدانيم و اگر حمله هستيم، صلاحيت اين حمل را در خودمان از بين نبريم و با تقوا آن را حفظ كنيم تا بتوانيم با همان صورت، در دنياي امروز همان تاثيرگذاري را داشته باشيم كه آن اصحاب و آن شاگردان در آن روز داشتند.

 والسلام عليكم و الرحمة الله و بركاته