بسم الله الرحمن الرحيم

به گزارش خبرنگار نشست دوره ای اساتید، استاد سید محمد جواد علوی بروجردی چهارشنبه شب در اجلاسیه عمومی نشست دوره ای اساتید که در دفتر آیت الله العظمی وحید خراسانی برگزار شد گفتند: در ابتدا در مورد بحث انگیزه صحبت می کنم و مساله مهمی در این رابطه بیان می کنم در میان طلابی که مشغول هستند و ما آنها را می شناسیم مسائل مالی و اقتصادی بسیار بد است، توجه داریم که زندگی طلاب نمی چرخد آقایان مراجع در تامین زندگی طلبه ها مشکل دارند این معنا که بیان کنیم در گذشته طلبه ها پوست خربزه خشک می کردن و می خوردند و نان خشک می خوردند و طلبگی می کردند این مطلب درستی است و بوده است اما شرایط زندگی گذشته با امروزه تفاوت کرده است.

معظم له افزودند: امروزه اقل زندگی حد فقر است که نه آقایان طلاب ما بلکه اساتید ما و کسانی که شهریه استادی هم دارند مجموع دریافتی شان زیر خط فقر است این مساله واقعیت قصه است طلبه ها زن و بچه دارند و اجاره خانه دارند ما از آنها توقع داریم که ممحض در تحصیل باشند و به درس ها دل دهند و مثل روزگار گذشته شب ها پیش مطالعه کنند و مباحثه کنند وقت گذارند و در درس ها اشکال کنند و شوق داشته باشند اما این مشکلات اقتصادی این شوق ها را گرفته و این انگیزه ها را کم کرده است.

این استاد درس خارج حوزه علمیه قم بیان داشتند: خدا را شکر که هنوز شهریه مراجع و چیزی که به عنوان شهریه به طلاب داده می شود از وجوهات تامین می شود نه از جای دیگر اما در شرایط موجود یعنی رکود اقتصادی شرایط برای آقایان مراجع مشکل شده است و نمی توانند شهریه ها را تامین کنند و در این رابطه مشکل دارند حتی این مرجع بزرگواری که در بیت ایشان نشسته ایم شهریه نجفشان را قطع کردند و فرمودند که اگر نرسد شهریه قم را هم قطع می کنند مردم باید کار کنند تا اضافه کارکردشان را به عنوان وجه شرعی پرداخت کنند و آقایان مراجع از این طریق شهریه را تامین کنند اما در حال حاضر این مساله مشکل دارد.

ایشان در ادامه بیان داشتند: از طرف دیگر ورودی حوزه بی کنترل است به چه مناسبت یک مرتبه در یک سال ده هزار نفر وارد حوزه های علمیه می شوند بزرگان مراجع می فرمودند بیایید با ما هم مشورت کنید که می توانید به این طلاب شهریه دهید و آنها را تامین کنید یا نه؟ بعد این تعداد طلبه را پذیرش کنید. وقتی در سال ده هزار نفر پذیرش می کنید آیا نهادهایی که عهده دار این کار هستند فکر تامین این افراد را هم کرده اند و فکر مراجعی که باید این شهریه های کلان را در قم و نجف و شهرستان ها تقبل کنند را کرده اند این مساله هم یک مشکل است که در این رابطه هماهنگی وجود ندارد.

استاد علوی بروجردی (مدظله العالی) اظهار داشتند: مطلب دیگری که واقعا برای ما مشکل ساز است و باید این مطلب را در جمع شما اساتید بزرگوار بگوییم و اگر این جا نگوییم کجا بگوییم، بنده کاری به این مطلب ندارم که آقایان بودجه دولتی بگیرند یا نگیرند این مساله خودشان است اما یک مساله وجود دارد هر سال وقتی که بودجه را به مجلس می دهند این حوزه باید مظلوم واقع شود و انواع هجمات به این حوزه مقدسه شود که شما این همه پول از دولت می گیرید چه می کنید؟ ما به این مساله کاری نداریم آقایان شفاف سازی کنند و بیان کنند که ما این مصارف را داریم خود آقایان تصمیم گرفتند که بودجه دولتی بگیرند و خودشان هم باید از این مطلب دفاع کنند اما مشکلی که برای ما و مرجعیت دارد این است که مردم می گویند وقتی این همه بودجه وارد حوزه می شود خوب حوزه از چه تشکیل شده است مراجع تقلید، اساتید و طلاب پس قاعدتا این بودجه باید صرف اینها شود فلذا آن مردمی که از گذشته ایام همیشه متعهد بودند که از حوزه ها مراقبت کنند که لنگی نداشته باشند امروز می گویند بودجه شما که تامین است به چه مناسبت ما آن را به عهده بگیریم اما نمی دانند که شهریه مراجع از این بودجه ها تامین نمی شود چیزی که به عنوان شهریه داده می شود از این بودجه نیست.

ایشان خاطرنشان کردند: آقایان بیایند توضیح دهند و شفاف سازی کنند و این قدر این حوزه را در معرض تاخت و تاز افرادی که با اغراض مختلف می خواهند این اساس را بکوبند قرار ندهند اما این ضربه ای که حوزه به واسطه این مطلب می خورد داد مراجع را بلند کرده است که بیان شود که بودجه های کلانی که مساوی بودجه چند تا وزارت خانه است و وارد حوزه می شود به مراجع ربطی ندارد و این آقایان سهمی از این بودجه ندارند.

این استاد حوزه علمیه قم بیان داشتند: آیا مردم این مطلب را از ما قبول می کنند که ما بیان کنیم که شهریه و زندگی طلبه ها از این جا تامین نمی شود هر سال هم این مساله اتفاق می افتد و حوزه در معرض تاخت و تاز عجیبی از طرف اشخاص مختلف قرار می گیرد و کسانی که متصدی این مطلب هستند هم از این بودجه دفاع نمی کنند بیایید شفاف سازی کنید، شما هزینه کردید این هزینه ها را به مردم بیان کنید این هزینه را کسی از آقایان به مجلس رود و برای نمایندگانی که شاخ و شانه می کشند که چرا مراکز فرهنگی این بودجه ها را می گیرند توضیح دهید و آنها را در کمیسیون ها قانع کنید.

ایشان تاکید کردند: طلبه ای که نهایتا شهریه اش ششصد و خورده ای است با خط فقر چقدر فاصله دارد این طلبه ای که سطح را طی کرده است و به فرمایش آقای علیدوست ده سال یا دوازده سال یا کمتر و یا بیشتر، زن و بچه دارد و خانه اجاره ای دارد خوب می خواهد زندگی کند آن وقت این طلبه در معرض این تاخت و تازها در اجتماع هم واقع شود و هیچ کس هم به داد او نرسد و از او حمایت نکند این مساله واقعا مظلومیت بزرگی است ما از عزیزان و سروران خودمان تقاضا می کنیم که به این معانی توجه کنند ما بیان می کنیم که طلاب انگیزه ندارند بله در این جا با این فشارهای مالی و این هجمه هایی که از جاهای مختلف علیه آنها است با چه دلخوشی این طلبه درس بخواند و ممحض در تحصیل باشد و شب و روزش را در تحصیل و علمیت صرف کند این جهات را توجه داشته باشید و مساله ورودی حوزه و کثرت افراد مهم است به این مساله هم توجه کنید.

استاد علوی بروجردی اظهار داشتند: متاسفانه حوزه پلی شده است برای افرادی که می خواهند در یک سری از نهادها و مراکز استخدام شوند حوزه پل است و راه نزدیک تری برای استخدام است به این جا می آیند شهریه اشغال می شود، امکانات اشغال می شود و بعد هم از حوزه بیرون می روند به چه مناسب باید به این افراد سرویس بدهیم چرا حوزه برای این افراد باید خدمت ارائه کند و از آن کسانی که ممحض در تحصیل هستند و با جان کندن دارند زندگی می کنند باید از آنها بزنیم و صرف اینها کنیم، آن کسانی به این حوزه می آمدند که عشق طلبگی داشتند و صحبتشان این نبود که بعدا چه می شوند برای خدا درس می خواندند شب و روزشان در علمیت صرف می شده است این که من استخدام شوم یا نشوم برای آنها مطرح نبوده است این حوزه ما بوده است.

ایشان افزودند: باید در حوزه ملایی قیمت داشته باشد تا افراد به دنبال ملایی باشند فضل باید ارزش داشته باشد تا افراد به دنبال فضل و یادگرفتن باشند اگر ملاک تقدم و تاخر عبارت باشد از مسائل غیر علمی شوق و انگیزه تحصیل به هم می خورد این طلبه ای که تحصیل می کند و به مرحله استادی می رسد، سال ها سابقه تدریس سطوح عالی حوزه را دارد با شهریه یک میلیون و خورده ای زندگی می کند اما می بیند که تشکل ها و جمعیت هایی در حوزه درست شده اند که افراد در آنها استخدام می شوند ارتقا پیدا می کنند و حقوق های چند میلیونی می گیرند آیا دیگر جایی باقی می ماند برای طلبه که درس بخواند و ملا شود و تمام وقتش را صرف در علمیت کند این قضایایی است که متاسفانه با آنها مواجه هستیم.

این استاد حوزه علمیه قم بیان داشتند: طلبه ای نزد مرحوم آیت الله بروجردی آمده بود عادت ایشان این بود که وقتی طلبه نزد ایشان می آمدند از آنها سوال می کردند که چه می خوانید؟ طلبه ای که نزد ایشان آمده بود خیلی خوب جواب داد در یک مجلسی بود و عده ای از بزرگان نشسته بودند از جمله مرحوم شیخ محمد تقی بروجردی صاحب نهایة الافکار تقریرات مرحوم آقا ضیاء الدین عراقی آیت الله بروجردی این طلبه را تشویق کردند و پاکتی به او دادند و طلبه بلند شد و رفت.

ایشان اضافه کردند: مرحوم آیت الله بروجردی رو به حاضرین کردند و فرمودند که باید این طلبه هایی که تازه وارد حوزه می شوند را زیاد تشویق کنیم تا در حوزه دلخوش شوند و درس بخوانند، در این جا مرحوم شیخ محمد تقی بروجردی گفته بودند: صد تا یا هزار تا از این طلبه ها که به حوزه بیایند چند تا شیخ محمد تقی از آنها بیرون می آید، به این شیخ محمد تقی که هست برسید و مواظبش باشید، مرحوم بروجردی جوابی داشتند و فرموده بودند: آقای شیخ محمد تقی پای فرار ندارد اما این طلبه ها پای فرار دارند اکنون هم اگر می خواهیم انگیزه ای در میان طلبه ها ایجاد کنیم باید به فضل و ملایی بها دهیم سایر جهات نه این که ارزش ندارد آنها هم ارزش دارند اما در کنار و حاشیه ملایی و علمیت است اگر شما آمدید و برای کسی که ملا نیست ارزش گذاشتید و ملا را عقب و کنار گذاشتید ملایی در حوزه می میرد.

استاد علوی بروجردی (مدظله العالی) اظهار داشتند: اگر ملایی بی ارزش باشد، ارزش فضل از بین می رود و حوزه غنای خودش را از دست می دهد این واقعیت هایی است که باید متوجه آنها باشیم چرا در روزگار گذشته ملایی اوج گرفته بود برای این که قیمت و ارزش داشت اولا در این جا این استخدام ها نبود مدرک گرایی نبود که من بروم دکترا بگیرم و مطابق این اوضاع تحصیلی استخدام شوم با چه پیوند برقرار کنم و این که عضو کجا باشم و نباشم مطرح نبود.

ایشان خاطرنشان کردند: همین مرجع بزگواری که در بیتشان نشسته ایم به قم تشریف آورده بودند آن کسانی که هم سن و سال بنده هستند زمانی که ایشان درسشان را شروع کرده بودند را به یاد دارند اول مسجد فاطمیه بود، مدرسه خان بود و مسجد سلماسی هم بود در آن زمان ایشان کلمات شاگردان محقق مرحوم صاحب کفایه را مطرح می کردند کلمات مرحوم نایینی، مرحوم آقا ضیاء عراقی و مرحوم آقای اصفهانی رضوان الله تعالی علیهم این مطالب تازگی داشت نه این که مطرح نبود بعضی از این کلمات در حوزه مطرح شده بود اما با بیان ایشان و با آن روشی که ایشان مطرح می کردند اوج گرفته بود.

این استاد حوزه علمیه قم بیان داشتند: من خدا را به شهادت می گیرم و عزیزانی که هم سن و سال بنده هستند به خاطر دارند که در این مسجد سلماسی از یک ساعت یا یک ساعت و نیم قبل از درس ایشان هجمه ای از طلبه ها برای مباحثه کردن وجود داشت و مباحثه های قوی ای انجام می شد، در آن جا کسانی را می دیدیم که نهایة الدرایة شیخ محمد حسین اصفهانی را مباحثه می کردند که کتاب بسیار سنگینی بود، مباحثه می کردیم پیش مطالعه می کردیم دلخوش داشتیم که اشکال کنیم و شوق ما برای این کار بود تمام زندگی ما این بود صحبت از این نبود که فردا کجا می خواهیم برویم و چه کاره می خواهیم بشویم و چه حقوقی بگیریم آن را به خدا سپرده بودیم و به آقا حجة بن الحسن ارواحنا فداه سپرده بودیم چه شوق و ذوقی در حوزه علمیه ودرس همین مرجع بزرگوار که ما سال ها در خدمت ایشان بودیم وجود داشت و بیش از۱۶_۱۷ سال ما شاهد این جریانات بوده ایم.

ایشان افزودند: متاسفانه امروزه این وضعیت در حوزه ما وجود ندارد حتی من یادم هست که حضرت آیت الله وحید خراسانی حفظه الله وقتی به قم تشریف آوردند یک سری از کتاب ها احیا شد کتاب مقاله های آقا ضیاء را نمی شناختند و نمی خواندند اما این کتابفروشی ها دیدند که مشتری دارد آن را افست می کردند و خیلی هم بد افست می کردند اما نسبت به همان ها در حوزه رغبت ایجاد شد همین نهایة الدرایة تجدید چاپ شد تقریرات اجود، تقریرات فوائد از مرحوم نایینی تجدید چاپ شد چرا ایجاد شد برای این که این تلبساتی که در کناره است وجود نداشت.

استاد علوی بروجردی (مدظله العالی) اظهار داشتند: جاذبه های غیر علمی یکی از مشکلات است جاذبه که حوزه داشته است طبیعی بوده است طلبه ها در زمان ما با شهریه اداره نمی شدند اما با شهر و دیار خودشان ارتباط داشتند در ماه رمضان و محرم بلند می شدند و به آن جا می رفتند در آن جا تبلیغ سلیقه ای و خطی نبود که این آقا چون این جور است نرود و چون این گونه است برود فضل داشت فلذا با مردم ارتباط برقرار می کرد می توانست تاثیر گذاری داشته باشد و مردم به طور طبیعی آنها را دعوت می کردند و به آن جا می رفت و خودش برای مردم مثمر ثمر بود این ارتباط مقداری از زندگیش را در طول سال تامین می کرد و برای مراجع هم کمک بود چون از آن جا برای مراجع وجوهات می آورد.

ایشان افزودند: تبلیغ آن قدر اوج داشت که نود درصد از حوزه به تبلیغ می رفتند، بزرگان حوزه به تبلیغ می رفتند حتی قبل از زمان ما مرحوم آقای سید محمد محقق داماد برای تبلیغ به زرند ساوه می رفتند ایشان درس خارج در حوزه داشتند با این حال تبلیغ هم می رفتند عیب نبود مردم هم پذیرای ما در تبلیغ بودند اما یکی از مشکلاتی که الان طلبه های ما دارند این است که مردم پذیرای آنها نیستند و بین مردم و ما فاصله افتاده است حتی زمینه حضور طلبه ها و فضلا و اساتید در شهرستان ها و شهرهای خودشان هم فراهم نمی شود و در آن جا هم با موانع مواجه می شوند. از بزرگان اساتید می شنویم که با خواهش و تمنا و با نوشتن مراجع بلند شدند و به شهر خودشان رفتند شهری که بیتشان در آن جا ریشه دار بوده است اما نتوانستند بمانند و با ممانعت ها مواجه شدند.

این استاد حوزه علمیه قم بیان داشتند: یکی از طلبه ها پیش بنده آمده بود بیان می کرد که جایی که تبلیغ رفته ام دهی بوده است که سی کیلومتر با شهر فاصله داشته است ده روزی که این طلبه در آن جا بود یک نفر از اهالی آن جا به او نگفته بود که تشریف بیاورید و در خانه من سکونت کنید و یا این که دعوتش کنند، هر شب منبرش که تمام می شد به آن شهر برمی گشت و در دفتر تبلیغات می خوابید و دوباره فردا به آن جا می رفت این مطالب واقعیت دارد برای این که آن زمانی که ما به تبلیغ می رفتیم بزرگان شهرستان ها و مراجع متصدی تبلیغ بودند مردم از مرجع خودشان مبلغ می خواستند و به اعتبار آن مرجع به آن مبلغ احترام می گذاشتند آن مرجع هم از آن آقا انتظارات و توقعاتی داشت.

ایشان اضافه کردند: مساله ما این است که تبلیغ یکی از کمک هایی بود که انگیزه را در حوزه قوی می کرد که طلبه در دوران تحصیلی درس بخواند و در ایام تبلیغ به فعالیت بپردازد و بدین وسیله جوان ها اداره می شدند و مردم هم در شهرستان ها اداره می شدند ما در زمان های گذشته رادیو و تلویزیون و ابزار تبلیغاتی که در اختیار نداشتیم همین آقایان طلبه هایی که می رفتند ارتباط حوزه و مرجعیت با مردم بودند خود مرجعیت تبلیغ به دستش بود بزرگان مراجع خودشان افرادی را می فرستادند و افرادی را به روحانیت بزرگ شهرستان ها معرفی می کردند و آنها هم به تناسب احتیاجی که در منطقه می شناختند افراد را تقسیم می کردند و کنترل می کردند و از آنها پذیرایی می کردند که به آنها بد نگذرد و موثر باشند.

استاد علوی بروجردی (مدظله العالی) اظهار داشتند: نظام تبلیغی حوزه به هم خورده است عزیزان، نهاد نمی تواند متصدی تبلیغ باشد متصدی تبلیغ مرجعیت است مردم اعتمادی که به مرجعیت می کنند به نهاد نمی کنند به این مطلب توجه داشته باشید اشتباه را ادامه ندهیم امروزه چند درصد از این حوزه هشتاد هزار نفری تبلیغ می روند تبلیغ ما دارد می میرد ارتباط ما با مردم در حال قطع شدن است و بین ما و مردم فاصله ایجاد می شود این فاصله ها شکننده و کوبنده است.

ایشان افزودند: اعتبار ما این بوده است که در میان مردم هستیم ما در حال فاصله گرفتن از آنها هستیم این هم یکی از جهاتی است که انگیزه را کم می کند ما باید نسبت به جهات و تصمیم گیری هایی که به روحانیت مرتبط می شود متوجه باشیم هر کسی نمی تواند برای حوزه تصمیم گیرد کسانی که تجربه و توان فکری دارند باید تصمیم بگیرند و برنامه ریزی کنند. ما گذشته پر افتخاری داریم این گذشته این روحانیت و این نظام روحانیت، این نظام مرجعیت، این شیعه و تفکرش را برای ما در طول تاریخ حفظ کرده است، هزار و چهارصد سال گذشته است و شیعیان در مقابل دشمن هایی که جمعیت شیعیان را قتل عام می کردند، در دوره عثمانی چهار بار شیعیان آن منطقه به دست سلطان سلیم عثمانی قتل عام شدند اما این نظام، شیعه را حفظ کرده است اما اکنون چه نظام روحانیت و این مرجعیت بزرگواری که در قم نشسته است خبر از وضعیت شهرستان های ما دارند شما می دانید وقتی علما و بزرگان این شهرها فوت می شوند و از دنیا می روند چند نفر جای آنها را می گیرند چه عده ای از اساتید بلاد در قم هستند که صلاحیت دارند شهرهای بزرگ را بچرخانند اما امروز در قم نشستند و در شهر و منطقه خودشان جایگاهی ندارند و با مانع مواجه می شوند.

این استاد حوزه علمیه قم بیان داشتند: از واقعیات نمی توانیم فرار کنیم اگر می خواهیم این نظام محفوظ بماند باید واقعیات را ببینیم و سپس تصمیم گیریم، ما در بلاد خیلی از بزرگان روحانی را نیاز داریم که الان در قم نشستند و نمی توانند به آن جاها بروند همه افراد لازم نیست در حوزه بمانند در این جا کسانی بمانند که می توانند تدریس کنند و طلبه ها را تربیت کنند و در عرصه تحقیق کار کنند اینها در قم باشند اما کسانی هستند که می توانند در بلاد بزرگ منشا اثر باشند، شرایط را برای رفتن اینها فراهم کنید شهرهای ما از علمای بزرگ خالی شده است در شهرها کسانی داشتیم که حائز مقام فتوا بودند و در آن شهرها نشسته بودند اما این ارزش ها امروزه کمرنگ شده است.

 ایشان در انتهای سخنانش اظهار داشتند: امیدوار هستیم که خداوند به ما عنایت کند و همه مشکلات را به من و کرمش برطرف بفرماید اما همت ما هم لازم است این سخن ها باید گفته شود عزیزان و سروران ما و تصمیم گیران حوزه از این سخنان نرنجند این انتقادات نباید موجب رنجش شود اما افراد باید به فکر بیفتند «بس که خاموش نشستم سخن از یادم رفت» باید مطالب را گفت و باید همه ما برای حفظ حوزه مقدسه ای که با اخلاص ها شکل گرفته است اقدام کنیم، حوزه مقدسه نجف به دست شیخ طوسی بنیان گذاری شده است و دیگرانی میراث شیعه را به دست ما رسانده اند ما وظیفه داریم این میراث را به دست آیندگان خودمان بدهیم و در راه این وظیفه کوتاهی نکنیم

 والسلام علیکم و رحمة الله برکاته