بسم الله الرحمن الرحيم

اين ديدار كه روز سه شنبه دوازده دي ماه برگزار شد، ابتدا مدير كل سازمان ميراث فرهنگي و گردشگردي كشور در گزارشي از اقدامات انجام شده و كارهاي در حال پيگيري در سازمان ميراث فرهنگي ارائه كردند. ايشان گفت: كارهاي بسيار خوبي در دوره جديد سازمان ميراث فرهنگي به بركت حضرت و لطف خداوند انجام شد.

در سال گذشته توفيق ارزشمندي داشتيم تا تعزيه در فهرست يونسكو ثبت جهاني شد؛  اين كار به عنايت امام حسين خيلي براي ما بركت و ارزش داشت. بحث ديگري كه در باره آن تلاش مي­شود ثبت جهاني بارگاه مقدس حضرت فاطمه معصومه(سلام الله عليها) و هم ثبت جهاني بارگاه مقدس حضرت علي بن موسي الرضا(عليه السلام) است، البته در سال 1310 بارگاه ملكوتي ثامن الحجج و نيز بارگاه ملكوتي حضرت فاطمه معصومه(سلام الله عليها)  هم حدود 50 سال ثبت ملي شده است.

پيش­تر اين اهتمام ها وجود نداشت كه وقتي جايي ثبت ملي شد دنبال ثبت جهاني آن بروند، ولي اكنون خيلي از مراسم معنوي ما به لطف حضرت ولي عصر ثبت جهاني شدند؛ مانند تعزيه و‌ يك مراسم جديدي هم بود تحت عنوان مراسم قالي شويان مشهد اردهال ثبت جهاني شد.

 سپس مدير كل سازمان ميراث فرهنگي اضافه كرد، در حال حاضر وقتي به يك وزير و يا يك معاون رييس جمهور بر اساس شايستگي و لياقت ابلاغ و حكمي زده مي­شود معمولا مسئوليتهاي او در حكم ذكر نمي­شود، هرچند اين كار آلان گاهي اتفاق مي­افتد، ولي اين يك دستورالعمل و منشور نيست. ما به دنبال آن هستيم كه كسي حكم مي­گيرد وظايفش هم در آن حكم آورده شود تا بيشتراحساس مسئوليت كند. به همين منظور همكاران ما در سازمان ميراث فرهنگي منشور مديريت علوي را كه فرمان اميرالمومنين علي (عليه السلام) به مالك اشتر بود كه به صورت ثبت ملي انجام داديم در آينده نزديك رونمايي خواهد شد. تا انشاء الله منشور مديريت علوي نظام جمهوري اسلامي شود و نيز در سطح كلان منشور مديران جهان اسلام شود.

يكي كارهاي در دست اقدام كه برنامه ريزي شده تا در روز ميلاد حضرت زهرا (سلام الله عليها) ثبت ملي شود خطبه خواني حضرت زهرا (سلام الله عليها) است.‌ تا انشاء الله براي ثبت جهاني آن در آي­سيسكو و سازمان اوآي­سي اقدام كنيم.

از ديگر اقدامات انجام گرفته، ثبت دهه امامت و ولايت كه از عيد قربان تا عيد غدير خم در فهرست ميراث منابع كشور است.  يكي از كارهاي خيلي خوبي كه در اين شش يا هفت ماهه اتفاق افتاده ثبت ملي 183 آيين هاي عاشورايي كشور است.

انشاء الله در پي آن هستيم مراسمات معنوي و مذهبي را هرچه زودتر هم ثبت ملي و هم ثبت جهاني كنيم تا هم در يونيسكو و هم در آي سيسكو ثبت شوند.

يكي ديگر از كارهاي در دست اقدام كه در حال رايزني با كشور سوريه هستيم تا حرمت بارگاه حضرت زينب و حضرت رقيه (سلام الله عليهما) حفظ و خدشه دار نشود براي ثبت جهاني حرم حضرت رقيه و حضرت زينب (سلام الله عليهما) اقدام كنند. در حال رايزني  با كشور عراق هستيم تا قبرستان وادي اسلام ثبت جهاني شود.

يكي ديگر از اقدامات بسيار خوب، برنامه ريزي كامل انجام شود تا تمام آيين هاي عاشورايي به نحو دايرة المعارف گردآوري شود و به صورت كتاب و به زبانهاي مختلف در اختيار حتي گردشگران زيارتي قرار بگيرد.

يكي از كارهايي كه متاسفانه در جمهوري اسلامي نگاه و مورد توجه قرار نگرفته است، نگاه خاص به تفكرات و انديشه هاي بزرگان و مراجع شيعه هست، يعني كسي كه مثلا براي زيارت علي بن موسي الرضا و حضرت معصومه وارد جمهوري اسلامي شده و به كشور خود برگشته، آثار و انديشه ­هاي مراجع ما را در داخل كشور مشاهده نمي­كند. به همين منظور به زودي مركزي در قم تحت عنوان «گنجينه آثار مراجع حال حاضر» افتتاح خواهد شد تا به جمع­آوري آثار، سيره و تفكر مراجع بزرگ شيعه اقدام نمايد.

همچنين يكي ديگر از كارهاي خيلي مهم بحث جمع آوري و به تصوير كشيدن سيره گذشتگان و بزرگان و مفاخر ما كه در نزد مردم فراموش شده­اند، مي­باشد. اشخاصي مانند مرحوم آيت الله حاج شيخ محمد حسين اصفهاني و ديگر بزرگان و مفاخر شيعه. انشاء الله به لطف حضرت ولي عصر بتوانيم در تمام اين كارها برنامه ريزي دقيق و اقدامات سازنده داشته باشيم.

ثبت جهاني، راهپيمايي اربعين حسيني

سپس در ادامه اين ديدار حضرت آيت الله علوي بروجردي فرمودند: احياي آثار واقعي، همين اهدافي كه حضرت عالي مي­فرمائيد. اكنون در آستانه اربعين امام حسين(عليه السلام) هستيم، همين حركتي كه در كربلا به عنوان پياده روي جريان دارد،‌ يكي از مظاهر عجيب و غريب است كه واقعا دوست و دشمن را مي­لرزاند، آن پذيرايي ها و پا شستن ها؛ يا حركت طويرجي ها كه حتي صدام هم نتوانست با آن را مقابله و آن را به طور كامل تعطيل كند، هرچند با فشار بسيار ايام محدودي به طور موقت تعطيل كرد اما بلافاصله راه افتاد. وقتي اينها از آن فاصله با آن حالت حركت مي­كنند انصافا در دنيا بي نظير است، تمام اينها آثاري است كه اگر بشود آنها را ثبت و معرفي كرد، بسيار بجا و شايسته است.

 در دوره اخير سازمان ميراث فرهنگي حركت خوب و رو به رشد مشاهده مي­شود، نه فقط در اين جهاتي كه فرموديد بلكه حتي در حفظ ميراثهايي كه در شهرستانها وجود دارد. مانند اقدامات اخير در محوطه خانه مرحوم امام راحل (رحمة الله عليه) چراكه آن خانه بايد با همان شكل و شمايل بماند.

البته ميراث فرهنگي در شهر مقدس قم فقط منحصر به مراجع و علما نيست بلكه اماكني مانند آب انبارها و ديگر مراكز قديمي وجود دارد كه قابل دست گذاشتن است. همت عالي و اهتمام خوبي در احياي و مرمت آنها شده است. اين اهتمام بسيار شاييسته است و من جداً تشكر مي­كنم.

معرفي بزرگان،‌ احياي آثار واقعي

اين جهاتي كه حضرت عالي فرموديد در ميراث فرهنگي مسئله بسيار مهمي است، علما و مراجعي كه ما داريم اينها نه تنها منشا حركت در بين شيعه، بلكه در بين مسلمانان شدند. هيچ دين و آئيني اين همه بزرگان با درايت نداشته است، از شيخ مفيد در بغداد تا به بعد به امروز. مرحوم آيت الله سيد محمد مجاهد كه نقش اساسي و تاثير گذار و از مناديان جهاد در دوره دوم جنگ­هاي ايران و روس بود هرچند در مراحل ابتدايي به پيروزي­هاي مهم رسيدند اما در نهايت با پشت كردن فتحعلی شاه و عباس ميرزا ولیعهد او شكست خوردند. حركت مشروطه اش حركتي بود كه در تمام دنياي اسلام اثر گذار بود، مرحوم آخوند خراساني و مرحوم ميرزاي نائيني شخصيتهاي روحاني اين نهضت هستند. همچنين مرحوم آقا سيدابوالحسن اصفهاني و يا مرحوم آيت الله العظمي بروجردي از شخصيتهاي بزرگ و مراجع عام شيعيان بودند، ولي هيچ يك از اين بزرگان شيعه شناخته شده نيستند و نياز به معرفي دارند.

تقريب بين مذاهب  

يكي از كارهايي كه بسيار مهم كه قابليت ثبت ملي و جهاني را دارد و مرحوم آيت الله العظمي بروجردي بسيار به آن اهتمام داشتند مساله تقريب بين مذاهب است. ايشان با شيخ محمود شلتوت نامه نگاري و ارتباط داشت كه در نهايت منجر به صدور فتواي به رسميت شناخته شدن مذهب تشيع شد. حاج شيخ محمد تقي قمي رئيس دارالتقريب به مي­گفت: مرحوم آيت الله بروجردي به من گفت: من دلم مي­خواهد اين فتوا را در كفن خودم بگذارم، آنقدر ايشان به اين كار معتقد بود، چرا كه اين فتوا در واقع رسميت مذهب شيعه بود. بزرگان بسياري مانند مرحوم سيد رضي تلاش كردند اين كار را انجام بدهند اما موفق نشدند. اين كار بزرگ الان فراموش شده است. مجله رسالة الاسلام چاپ قاهره مجله رسمي دارالتقريب بود و بزرگان و علما بسياري مانند شيخ حسن البنا رهبر و موسس اخوان المسلمن در مجله مقاله و نيز مكاتبات مستقيم داشته­اند.

ارتباط آيت الله بروجردي با انيشتن

يكي از كارهاي اساسي كه در مورد آن برنامه ريزي كرد نامه نگاري و ارتباط مرحوم آيت الله بروجردي با انيشتن كه هنوز براي ما حل نشده و مساله روشن نيست، و بسيار مورد سوال و مراجعه است. ما در جواب اين افراد مي­گوييم نامه اي از انيشتن نداريم اما نفي هم نمي­توانيم بكنيم چون آقاي پرفسور حسابي به من گفت: ما خدمت آيت الله بروجردي مي­آمديم و با ايشان مأنوس بوديم، وقتي نظريه نسبيت را براي ايشان تشريح كردم، ايشان سوال مي­كرد و من جواب مي­دادم. زيرا اين نظريه به مسئله معراج ارتباط پيدا مي­كند.

 مرحوم آيت الله بروجردي فرمودند: به آقاي انيشتن سلام مرا برسانيد و به ايشان بگوييد- با همين تعبير- شما فيزيك را مقدمه براي رسيدن به متافيزيك قرار داديد. اين انديشمندان و بزرگان در هر گوشه از دنيا كه باشند فارغ از مذهب و مرامشان بالاخره به حقايق توجه دارند. جهات متعددي در زندگاني مرحوم آيت الله بروجردي اثر گذار و قابل ارائه مي­باشد. ايشان 15 سال مرجعيت عامه داشتند. لذا ايشان هم فصلي در تاريخ شيعه است هم فصلي در تاريخ ايران چون پايه هاي انقلاب و حركت اسلامي در زمان ايشان گذاشته شده است.

قدمت و سكونت بزرگان دين 

خانه آيت الله العظمي بروجردي قدمت 147 ساله دارد. اين خانه را سيد علي بلور فروش ساخته است و از همان ابتدا در آن مجالس سوگواري بر قرار بوده است؛ مرحوم آيت الله العظمي شيخ محمد علي اراكي مي­فرمودند: كه براي استفاده و شركت در مجلس روضه در ايام محرم و فاطميه دوم به اين خانه مي­آمدم و مرحوم حاج شيخ عباس قمي- صاحب مفاتيح الجنان- منبر مي­رفتند.

 مرحوم حضرت آيت الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم كه قم آمدند به آقاي سيد علي بلور فروش وارد شدند و هفت سال در همين منزل سكونت داشتند، و سپس توسط يكي از مقلدين منزلي در همين نزديكي براي ايشان تهيه شد و به آنجا رفتند. اما مرحوم حاج شيخ عبدالكريم در روزهايي كه مجالس روضه و يا اعياد برگزار مي­شد در بيروني خانه جلوس داشتند، سپس مرحوم آيت الله العظمي بروجردي كه به قم آمدند به مدت 17 سال در اين منزل سكونت داشتند.

  نكات تاريخي بيت آيت الله بروجردي

بزرگان و اعلام نجف مثل مرحوم سيد ابوالحسن اصفهاني و مرحوم ميرزا ناييني مرحوم خالصي و حدودا بيست و پنج نفر بودند  اين عزيزان به وسيله انگليس ها به ايران تبعيد شدند ، وقتي وارد مرز شدند سمت قم آمدند و به مرحوم حاج شيخ عبدالكريم حائري وارد شدند و در اين خانه به مدت نه ماه سكونت داشتند و درس را شروع كردند؛ در همان ايامي كه مرحوم ميرزاي نائيني و مرحوم سيد ابوالحسن اصفهاني(رحمهما الله) قم بودند؛ رضا خان، سردار سپه بود و براي قصه جمهوريت قم آمد و جلسه جمهوريت در بيت آيت الله بروجردي برگزار شد[1].

 و لذا مرجعيت به ميراث قم سايه انداخته و حالتي پيدا كرده كه اين ميراث غني تر و قوي تر از آن ميراث قديمي گذشته شده است و لو آن هم از نظر خودش حائز اهميت مي­باشد.

مسجد اعظم، حفظ ميراث شيعه

مسجد اعظم داراي ويژگيها و خصوصياتي مي­باشد كه تقاضا مي­شود مورد عنايت قرار بگيرد.

 اول اينكه مسجد اعظم قم تنها مسجد جامعي است كه در كنار مشاهد مشرفه توسط يك مرجع تقليد بنا گرديده است. در آن روزگار و با بي­پولي و بدون امكانات 13 هزار متر مربع كه همه آن خانه، مغازه و مسافر خانه بود خريداري شد و تبديل به مسجد گرديد، و حتي يك نارضايتي پيش نيايد. مرحوم لرزاده مي­گفت: اول آيت الله بروجردي به من گفت يك ايوان مقصوره، گنبد، مناره و سه شبستان مي­خواهيم. من ابتدا خودم را كنترل كردم و صحبتي از پول نكردم، ولي آخر گفتم: آقا فكر پول آن را كرديد؟! الان اين مسجد كنار بارگاه ملكوتي حضرت معصومه (سلام الله عليها) جلال و شكوه حرم حضرت معصومه است.

دومين ويژگي مسجد اعظم، مركزيت درس بزرگان حوزه و مراجع است،‌ از زمان آيت الله العظمي بروجردي درس­هاي عمده خارج حوزه در اينجا تشكيل مي­شود.

نقش مسجد اعظم در حركت اسلامي

 سومين ويژگي نقش مسجد اعظم در حركت اسلامي و سابقه اي كه در انقلاب دارد، مي­باشد. بسياري از حركت­ها در اين مسجد شروع و ادامه پيدا كرده است، حضرت امام(رحمة الله عليه) از سال 42 سخنراني­هاي بسياري در اين مسجد داشتند. لذا اين خصوصيات ايجاب مي­كند كه بيشتر به مسجد اعظم توجه شود. متاسفانه در جمهوري اسلامي نسبت به مسجد اعظم و ميراث فرهنگي آيت الله بروجردي كم توجهي شده، امكانات كتابخانه بسيار بد بود به نحويي كه نزديك 14هزار جلد كتاب خطي كه ميراث شيعه است نه ميراث ايران اينها در كنار كتاب چاپي و در آب و هواي معمولي نگهداري مي­شد و همچنين مخزن كتابخانه كنار دفتر كتابخانه كه محل رفت و آمد بود قرار داشت، آن هم تنها با 340 متر مربع زيربنا. اما دولت نهم آقاي دكتر احمدي نژاد كتابخانه آيت الله بروجردي را به شكل بسيار آبرومندانه در چهار طبقه و داراي سالن مطالعه برادران و خواهران  و امكانات مجهز ساختند و امروز يكي از بزرگترين مراكز كتابخانه­اي حوزه محسوب مي­شود، تاجايي كه روزانه به طور متوسط هزار و ششصد نفر مراجعه كننده داريم. قابل توجه است، اكنون نيز امكانات كتابخانه محدود است، به گونه ايي كه كم بود فضاي مطالعه داريم، و علاقه مندان براي مطالعه فرش مي­نشينند.

توجه به امور مساجد، تبليغ عملي

نگهداري و نظم در امور مساجد باعث تبليغ عملي براي شيعه است، اما متاسفانه ما در مساجد و مشاهد مشرفه اين گونه عمل نمي­كنيم، با اينكه امكانات مالي عظيم هست دارد اما خوب و شايسته هزينه نمي­شود كه آبرو باشد. اگر يك نفر سني و مسيحي وارد شد نظافت و نظم آن تبليغ عملي باشد، و ما قصد داريم در خصوص مسجد اعظم كه در بزرگترين مركز شيعه و جهان اسلام است انشاء الله به همت و فكر بسيار عالي حضرت عالي در مجموعه ميراث فرهنگي نهادينه شود.